• Йеңилиқлар
• 27 Ақпан, 2012

Йеңилинишниң йеңи йоли

Җумһурийәт Президенти Нурсултан Назарбаевниң бу қетимқи «Иҗтимаий-ихтисадий йеңилиниш — Қазақстан тәрәққиятиниң асасий йөнилиши» намлиқ Мәктүбидә җәмийәт һаятиниң барлиқ саһалири әкис етип, һәр бир қазақстанлиқниң бүгүнки күни вә келәчиги көздә тутулған. Бу программилиқ һөҗҗәттә адәмләрниң барлиқ арзу-арманлири һәм үмүт-ишәнчилири өз ипадисини тапқан. Президент униңда «иҗтимаий-ихтисадий йеңилинишниң он йөнилиши бойичә вәзипиләрни орунлап, ихтисадимизни күчәйтимиз, җәмийитимизни турақлаштуримиз, хәлқимизниң паравәнлигини ашуримиз» дәп йеңилинишниң йеңи йолини көрситип бәрди. Мәктүптә хәлиқниң иҗтимаий һимайә қилинишиға алаһидә әһмийәт берилгән. Әнди иш билән тәминләш, турушлуқ өй, аһалиға қилинидиған дөләт хизмитиниң сүпитини ашуруш, инсан капиталиниң сүпәтлик өсүши, билим бериш системисини йеңилаш, медицина хизмитидин пайдилинишни вә униң сүпитини ашуруш вә пенсия системисини мукәммәлләштүрүш тоғрилиқму ениқ пикирләрниң ейтилғанлиғи көпчиликниң көңлидин чиқти, дәп ойлаймән. Иш билән тәминләш Мәктүптики он йөнилишниң ичидә алаһидә бөлүнүп тилға елиниду. Мәлумки, Президентниң беваситә тапшуруғи билән иш билән тәминләшниң йеңи программиси тәстиқлинип, уни җарий қилиш қолға елинди. Мәктүптә алаһидә сөз болғинидәк, мәзкүр программида оқутушниң нәтиҗидарлиқ системисини вуҗутқа кәлтүрүш вә ишқа орунлишишқа ярдәмлишиш, йезида тиҗарәтчиликни тәрәққий әткүзүшкә ярдәмлишиш вә әмгәк ресурслириниң һәрикәтчанлиғини ашуруш охшаш үч муһим вәзипә алға сүрүлгән. Шу нәрсә диққәткә сазавәрки, ушбу программиниң әмәлгә ашурулуши 1,5 миллион адәмни иш билән тәминләйду. Дөләт рәһбири Қазақстанда инсан капиталиниң сүпәтлик өсүшигә әтраплиқ тохтилип өтти. Һәқиқәтәнму инсан капиталиниң сүпәт җәһәттин өсүши ихтисатни, иҗтимаий вә сәясий саһаларни йеңилаш бойичә дөләт тәрипидин көрүлүватқан чариләрниң күтүлүватқан асасий нәтиҗиси болуши керәк. Президент бийилқи Мәктүбидә шундақла йеза егилиги саһасиғиму әтраплиқ тохтилип: «Биз хусусий инвестицияләрниң йеза егилиги ишләп чиқиришиға болған тавакәлчиликлирини төвәнлитиш үчүн капаләтләндүрүш вә заемларни ғәмсизләндүрүш бойичә дөләт системисини ишләп чиқишимиз һәм җарий қилишимиз керәк. Фермерларниң мәбләғдин пайдилинишини кәңәйтишниң альтернативилиқ йоллирини тепиш зөрүр» дәп алаһидә қәйт  қилди. Қазақстанда кейинки жилларда Дөләт рәһбириниң тәшәббуси билән 2003 — 2015-жилларға молҗаланған индустриал-инновациялик тәрәққият плани утуқлуқ әмәлгә ашурулуватиду. Президент қайта-қайта тәкитләп өткинидәк, һәр қандақ программа әң алди билән адәмләргә хизмәт қилиши керәк. Келәчәктә мошу йөнилиш бойичә ениқ ишларниң әмәлгә ашурулидиғанлиғи Мәктүптә очуқ вә ениқ изһар қилинди. Умумән, индустриал-инновациялик тәрәққият даирисидики лайиһиләрниң иҗтимаий әһмийити наһайити жуқури. Мәзкүр программа, Президент тәкитләп өткинидәк, һәқиқәтәнму ихтисатни йеңилашниң асасий нишани болуп қалиду. Мәктүптә алаһидә атап өтүлгинидәк, елимизда пәқәт өткән жилила баһаси 970 миллиард тәңгидин ешип кетидиған 288 лайиһә пайдилинишқа берилгән, 30 миңдин ошуқ турақлиқ сүпәтлик иш орни вуҗутқа кәлтүрүлгән. Дөләт рәһбири өз Мәктүбидә шундақла ихтисадимизниң илғар кластерлирини шәкилләндүрүшни вә тәрәққий әткүзүшни һәм уни давамлаштурушни һөкүмәткә тапшурди. Бу мәсилигә әтраплиқ тохталған һалда: «Бизгә лайиһиләрни әмәлгә ашурушқа Миллий фондтин несийә елишқа тоғра келиду. Бу ахчини өз ихтисадимизға хәшләймиз. Мошу барлиқ лайиһиләр ихтисадимизниң, мәмликитимизниң әһвалини тамамән өзгәртиду. Жуқурида ейтилғанларниң һәммиси бизниң дунияда орун елиши мүмкин болған боһранға бәргән җававимиздур. Биз пүткүл Қазақстанни чоң қурулуш мәйданиға айландуримиз вә он миңлиған иш орунлирини вуҗутқа кәлтүримиз. Турушлуқ өй қурулуши, чоң карханилар қурулушиниң әтрапида қурулуш индустрияси, металлургия, мәһсулатни қайта ишләш санаити тәрәққий етидиған болиду», дәп алаһидә қәйт қилди. Президент Қазақстанниң қудритини ашуруш үчүн регионларни тәрәққий әткүзүш керәк екәнлигини тилға елип, заводлар билән фабрикиларни көпләп селип, йеңи иш орунлирини ечип, иҗтимаий инфрақурулумни сүръәтлик тәрәққий әткүзүшниң һаҗәтлигини һәм һөкүмәт моношәһәрләрни тәрәққий әткүзүшниң бир пүтүн программисини ишләп чиқидиғанлиғини ениқ мисаллар билән ейтип өтти. Президент Мәктүби ихтисат билән иҗтимаий тәрәққиятнила әмәс, әлниң сәясий йеңилинишиниму өз ичигә алиду. Мәктүптики «Қазақстанниң ташқи сәясий тәклиплири дуния бирләшмисиниң қоллап-қувәтлишигә егә болди. Уларда бизниң алдики онлиған жиллардики ташқи сәясий стратегиямизниң мәзмун-маһийити әкис әткән. Биз пәқәт Ғәрип биләнла әмәс, бәлки Азия дөләтлири биләнму өз ара һәрикәт қилип, тәңпуң ташқи сәяситимизни давамлаштуримиз» дегән ибариләрниңму мәзмуни чоңқур һәм әһмийәтлик. Җәмләп ейтқанда, Дөләт рәһбириниң бу қетимқи Мәктүби җәмийитимизниң иҗтимаий-ихтисадий, мәдәний-сәясий вә башқа саһалирини толуқ өз ичигә алған. Униңда миллити, тили, диний етиқатидин қәтъий нәзәр, җәмийәтниң һәр бир әзасиниң умумий вә миллий мәхсәт-муддиалири, уларни һәл қилиш һәм риваҗландурушниң шәрт-шараитлири тоғрилиқ ениқ вә тоғра йол көрситилгән.

Гүлҗаһан ҺАҖИЕВА,

Р.Сүлейменов намидики Шәриқшунаслиқ институтиниң йетәкчи илмий хадими, ихтисат пәнлириниң намзити,

профессор.