• Гезитхан пикри
• 25 Мамыр, 2017

Назугумни мәдһийилигәнләрниң бири

Чоңға — һөрмәт, кичиккә иззәт көрситиш, яшанғанларға ярдәм қолуңни сунуш, һаяттин өткән намайәндилиримизниң исимлирини әбәдийләштүрүш  — бүгүнки вә келәчәк әвлатниң пәрзи һәм қәрзидур. Уйғур наһийәсидиму исим-нәсибиси алаһидә иззәт-еһтирам билән тилға елинидиған инсанлар көпләп санилиду. Әпсуски, вақит өткәнсири уларниң исимлири бара-бара унтулмақта. Егиси барларғу әскә елиниватиду, амма издигидәк адими йоқлар көмүктә қеливатиду. Мән бу қетим уйғур мәдәнийити тарихида өчмәс из қалдуруп кәткән ярқин сималарниң бири Җелил Ғәлиев тоғрилиқ өзәм аңлиған һәм оқуған мәлуматлар асасида қисмән тохтилип өтүшни тоғра көрдүм. Җелил Ғәлиев 1899-жили Йәттису губерниясиниң Яркәнт уезиға қарашлиқ Долата йезисида дунияға кәлгән. Чоң Ақсу йезисида ечилған йеңичә җәдит усулидики мәктәптә билим алиду. У кеңәш һакимийити орнитилип, мутәһкәмлиниватқан дәвирдә комсомол сепигә қобул қилинип, өзи демәтлик яшлар билән саватсизлиқни йоқитиш һәрикитигә паал арилишиду. Йәттису уйғур коммунистлириниң өлкилик бюроси униң мәдәнийәт, әдәбият саһасидики ишлирини жуқури баһалап, бюро йенидики «Уйғур билик» һәйъитиниң әзалиғиға қобул қилиду. У миллий мәдәнийитимиз билән әдәбиятимизниң тарихида аладиһә орун егиләйдиған әдипләр Нәзәрғоҗа Абдусемәтов вә Мәхпир Имашев билән һәмкарлиқта «Назугум» драмисини язиду. Мәзкүр әсәр 1925-жили Алмута шәһиридә сәһниләштүрүлиду. Бу, әлвәттә, Җелил Ғәлиевниң әвлатлириға қалдуруп кәткән бебаһа мираси пүтүнсүрүк бир хәлиқниң утуғи, тәрәққиятиниң нәмуниси болуп қалди. Мана мошундақ қизғин паалийәт елип бериватқан Җелил Ғәлиевқа 1937-жили «Хәлиқ дүшмини» қалпиғи кийгүзүлүп, тәқиплиниду. 1958-жили иши қайтидин қарилип, у ақлинип чиқиду. Амма униң қачан вә қәйәрдә қаза болғанлиғи тоғрилиқ һечқандақ мәлумат йоқ. Әгәр гезитханлар арисидин мошу сирлиқ инсан тоғрилиқ билидиғанлар тепилип, өз әслимә-хатирилири билән бөлүшсә, нур үстигә нур болар еди. Чүнки уларниң улуғвар хизмити әл қәлбидә сақланмақлиғи лазим. Биз яшлиримизни мошундақ намайәндилиримизниң үлгисидә тәрбийилишимиз керәк. Мирзәхмәт ҖӘМИЕВ. Уйғур наһийәси.