• Гезитхан пикри
• 12 Маусым, 2019

Немишкә әр муәллимләр кам?

Мәктәпни бир аилигә охшатқум келиду. Оқуғучилар муәллимлиригә ата-анисидәк мунасивәт қилиду. Аилидә атиниң орни қанчилик күчлүк болса, бу дәргаһтиму әр муәллимләрниң орни шунчилик салмақлиқ болиду. Мәктәптә оқуватқан чағлиримизда аял муәллимләрдин көрә, әр муәллимлиримиз көпирәк тәлим-тәрбийә билән мәшғул болатти. Интизами бошап қалғанларни “орниға қоюшта” аял муәллимлиримиз көпирәк әр муәллимләргә тайинатти. Чүнки қәтъий тәләпчан болғачқа, оқуғучилар улардин әйминәтти. Мени ойландуруватқан нәрсә – бүгүнки күндә маарип хадимлири арисида әйнә шундақ әр муәллимләрниң азийиватқанлиғи. Нәтиҗидә мәктәпләрдә интизам суслишип кәтти. Оғул балиларда мәртлик, җасурлуқ, қәтъийлик, җиддийлиқ кәби хисләтләр ейтарлиқ дәриҗидә көзгә көрүнмәйватиду... Өткәндә наһийә мәктәплириниң биридә чоң синиплар оқуғучилири арисида «Ким болғуң келиду?» мавзусида сөһбәт өткүзүлди. Һәрким өзи халиған кәсип һәққидә тәвринип сөзлиди. Қизларниң көпчилиги муәллимликни яқтуридиғанлиғини ейтишти. Әнди жигитләрниң ләвзидин мундақ хаһиш чиқмиди. Сәвәвини соридим. Жигитләрниң бәзилири боюнлирини қисишти. Бири «Жигиткә тоғра кәлмәйдудә...» девиди, йәнә бири «Қуруқ айлиқ билән аилини бақалмайдиғу...» дегән пикирни оттуриға қойди. Шунда бу пикрини изаһлап беришни илтимас қилдим. Оқуғучилар әнди әркин сөһбәткә киришип кәтти. – Муәллим, тоғра чүшиниң, – деди жигитләрдин бири. – Мана, бизниң мәктәптә бир муәллимимиз бар еди. Һәммимиз у өтидиған пәнгә қизиқип, дәрисни тәшналиқ билән күтәттуқ. Биздин интизамниму, пухта билим елишимизниму тәләп қилатти. Лекин бу саһада узақ ишләлмиди. Һазир сода билән шуғулланмақта. Оқуғучилар һәр түрлүк пикирдә болуп, устазиниң базарға чиқип кәткәнлигини тәһлил қилишқа башлиди. Тоғра, бәзи муәллимләр ихтисадий әһвалини яхшилаш мәхситидә билим дәргаһини тәрк етишти. Көпинчә базарларда илгәрки муәллимләрни көрүп қалимиз. Бир-биримизгә көзлиримизниң чүшмәслигини халаймиз. Шундақ мәзгилдә көңүлләрдин немиләр өтмәйду дәйсиз? Һазир башланғуч синипларға пәқәтла аяллар дәрис бериватиду. Тоғра чүшиниңларки, бу гепим билән уларни камситмақчи әмәсмән. Пәқәт муәллимәлиримиз оқуғучиларға әр кәсипдашлири охшаш муамилидә болалмайду демәкчимән, халас. Йеқинда ишим чиқип, хошна наһийәгә бармақчи болуп қалдим. Машина жүргүзгүчи йенидики шериги билән сөһбәтлишивататти: – Әнди өз ишимға қайтмисам болмайдекән. Бу «һарвуниң» вақти өткән охшайду. Мана әнди мәктәптә ишләйдиған дәвир кәпту. Маашлар көтирилгән, униң үстигә вақтида берилидекән... Ойлинип қалдим. Оттура яштики бу һайдиғучи бурун муәллим болуп ишлигән екән. Кейин маашқа қанаәт қилмай, киракәшликкә авушқан. Әнди болса, муәллимләрниң айлиғиниң ашқанлиғини аңлап, йәнә мәктәпкә қайтмақчи. Қизиқ. Бу инсан мәктәпкә қайтти дәйлуқ. Әнди у яшларға көйүп-пишип дәрис берәләрму? Мәктәп – халиса кирип, халиса чиқип кетидиған карван сарийи әмәсқа ахир! Мениңчә, муәллимликни җан беқиш мәнбәси дәп чүшинидиғанлар, жуқуридики «таксистәк», киракәшлигини қиливәргини яхши. Әслидә мәктәп – билим очиғи, тәрбийә мәктиви. Муәллимлик – мәсъулийәтлик кәсип. Шундақ мәсъулийәттин қорқмиған шәхсла униң һөддисидин чиқип, балиниң чәксиз илим дуниясиға йол ечип берәләйду. Өзиңиз ойлаң, жутниң әң абройлуқ адәмлири мәрипәт саһасида ишлигән муәллимлиримиз әмәсму! Улар һөрмәтлик дәм елишқа чиқсиму, һәтта вапатидин кейинму «муәллим» атилип қалиду, пәрзәнт-нәврилириниму «муәллимниң қизи, оғли, нәвриси», дәп алаһидә урғу билән һөрмәт қилиниду. Пәрзәнтлиримизниң келәчиги үчүн зәмин яритилидиған билим дәргаһлирида әр муәллимләр орниниң беқияслиғини ойлап көридиған вақит кәлгән болса керәк. Худавәди МӘҢСҮРОВ. Уйғур наһийәси.