• Муәллим һәққидә сөз
• 18 Сәуір, 2024

«Пәнләр падишасиниң» сирини ачти

Президентимиз ейтқандәк, кимду-кимниң болсун яхши адәм, илғар мутәхәссис болуши устазиға бағлиқтур. Һәқиқәтәнму, һәрқандақ адәмниң җәмийәткә ярамлиқ шәхс болуп йетилиши, шундақла бәлгүлүк бир кәсипниң мутәхәссиси болуп шәкиллинишидә муәллимләрниң әҗри бебаһа. Шуңа устазлиқ – кәсипләрниң әң улуғи һесапланса керәк...

Сабирәм ӘНВӘРОВА, 
«Uiğur avazi»

Җүмлидин шундақ улуқ кәсипниң һөддисидин чиқип, «устаз» дегән шәрәплик намға лайиқ әмгәк қилип келиватқан муәллимләрниң бири – Турсунбүви Әкбәрова. У Ават йезисидики көпбалилиқ аилидә дунияға кәлгән. Туғулушидин тимән вә зерәк қиз Ават оттура мәктивини әла баһаларға тамамлап, мәктәптин кейин бир жил пионер-вожатый болуп ишләйду. Турсунбүви Һасамдунқизи 1982-жили Абай намидики қазақ педагогика институтиниң «физика-математика» факультетиға оқушқа чүшиду. Оқушта яхши оқуп, җәмийәтлик ишлардиму өзиниң зерәклигини көрситиду. Курс бойичә оқуш сектори, тәҗрибә топлашқа барса, савақдашлири арисида «рәһбәр», йеза егилиги ишлирида «бригадир» хизмитини атқуриду. У 1986-жили «әл-Фарабиниң педагогикилиқ көзқариши» мавзусида язған докладини Өскәмән шәһиридә утуқлуқ қоғдап, 1-дәриҗилик диплом билән мукапатлиниду. Шуниң билән биллә «Педагог» гезитиниң 30 жиллиғиға бенаән, һәрбир бөлүмдин бирдин әлачи студентлардин сөһбәт алғанда, физика-математика бөлүмидин көпниң ичидин илғар дәп таллинивелиниду. Мана шундақ институтни әла баһалар билән тамамлиған үлгилик студент – үлгилик устазға айлиниду. 
– Ата-анам мениң шәһәрдә қелишимға разилиқ бәрмигәнликтин, наһийәгә қайтип келип, әмгәк йолумни Түгмән йезисидики оттура мәктәптә математика пәни муәллимидин башлидим. Яшлиғимға қаримай, маңа бирдин 36 бала бар синипқа йетәкчилик қилиш вә комсомол кативи ишини биллә елип меңиш вәзиписи тапшурулди. Һәр икки ишни үстүн дәриҗидә елип маңғанлиғим үчүн үч жил ичидә аттестацияләштин өтүп, І дәриҗилик муәллим аталдим. Шундақла Маарип министриниң «Һөрмәт грамотиси» билән тәғдирләндим. Бу мукапат – яш мутәхәссис сүпитидә мени техиму роһландурди. Кәспимгә дегән қизиқишим техиму күчийип, кейин йәниму тиришип, әмгәк қилишқа бар күчүмни салдим, – деди аңлиқ һаятини билим саһасиға бәхш әткән билим бағвини. 
1992-жили Турсунбүви Әкбәрова өзиниң ана мәктиви, йәни Ават йезисидики Һезим Искәндәров намидики оттура мәктәпкә авушуп, хизмитини өз жутида давамлаштурушқа башлиди. Шуниң билән биллә кәспий иттипақ уюшмисиниң рәиси болуп сайлинип, йеңи вәзиписидә йеңи қиридин тонулди. Һәртәрәплимә издәнгүчи, тәдбирчан муәллим наһийәлик «Жил муәллими-1994,1995» байқашлирида ІІ орун вә «Билимлик устаз» номинациялирини йеңивалди. Шундақла муәллимләр арисида өткүзүлгән башқиму олимпиада, тест, панорамилиқ дәрисләр конкурслирида мукапатлиқ орунларға еришти. 
Давамлиқ издиниш, алға интилиш Турсунбүви Әкбәрованиң йеңи пәллигә көтирилишигә йол ачти. Қабилийәтлик муәллим 2002 — 2007-жиллири оқуш вә методикилиқ ишлар бойичә мудирниң орунбасари хизмитини атқуриду. Буниңдин ташқири, наһийәлик математика пәни муәллимлириниң бирләшмисидә йетәкчи, Миллий биртуташ тестта аппеляция комиссиясиниң әзаси қатарлиқ қошумчә вәзипиләрниң һөддисидин чиқиду. 
Рус математиги М.Остроградскийниң «Яхши муәллим яхши оқуғучиларни тәрбийиләйду» дегән қанатлиқ сөзи бар. Бу һесапта Турсунбүви Һасамдунқизи өз шагиртлири билән һәқлиқ рәвиштә пәхирләнсә керәк. Чүнки у билим бәргән оқуғучилар пән олимпиадилирида, һәрхил байқашларда һәрқачан алдинқи орундин көрүнүп келиватиду. Қириқ жилдин ошуқ иш-паалийитидә дәрис бәргән синипидин һәр жили «Алтун бәлгү» алған оқуғучилири үзүлмәй чиқип туриду. Җүмлидин В.Таипов, В.Молотов, Н.Авакриева, Р.Мушрапилова, Г.Заманова, С.Марленова, Ш.Саттарова вә башқиму оттузға йеқин оқуғучиси устази кәби математика пәни муәллими болуп йетилди. 2018-жилниң өзидила бир синиптин бәш оқуғучисиниң бирдин математика бөлүмигә оқушқа чүшкәнлигини атап өтмисәк болмас. Мана мошу мисалдинла Турсунбүви Әкбәрованиң өз кәспигә дегән садақити вә иштияқиниң нәқәдәр чоңқурлуғини биливелишқа болиду. 
Шагиртлириниң утуғидин бөләк, устазниң өз утуқлириму аз әмәс, әлвәттә. Мәсилән, 2016-жили у Билим министриниң «Һөрмәт грамотиси» билән иккинчи қетим мукапатлинип, 2018-жили «Қазақстанның Ұлағатты ұстазы», 2021-жили ҚҖ Алмута вилайити Билим бериш мәһкимилири хизмәткарлири уюшмисиниң «Ыбырай Алтынсарин», 2022-жили ҚҖ Маарип министрлигиниң «Еңбек ардагері» медальлири билән тәғдирләнди. 
Аял үчүн мәктәптики мәсъулийәт билән қатар аилидики мәҗбурийитини ада қилмақ асан әмәс. Турсунбүви Һасамдунқизи өмүрлүк йолдиши Равиль Анадуллаев билән инақ аилә қуруп, үч қиз вә бир оғул тәрбийилиди. Өзи муәллим болса, йолдиши – дөләт хизмитидики алий тәҗрибилик мутәхәссис. Һазир у Ават йеза округиниң һакими болуп ишләйду. Сөзсизки, улар өз жутидила әмәс, бәлки наһийәдики үлгилик аилиләрниң қатарида. «Аниға қарап қиз өсәр» дегәндәк, үч қизи мәктәпни әла баһаларға, жуқури оқуш орунлирини вә магистратуриларни қизил дипломға пүтәрди. Чоңи Сабина Алмутидики ForteBank-та бөлүм рәһбири, Альбина – йезидики амбулаториядә баш дохтур, кәнҗә қизи Шахрина Евразия банкида хизмәт қилмақта. Арзулуқ оғли Наиль 10-синипта оқуватиду. Әлгә әмгәк қиливатқан әзиз инсанлар қизлиридин төрт нәврә сөйүп, бова-мома болуш бәхтини һис қилмақта. 
Әс билип, әқил киргәндин кейин, инсан һаятиниң тәңдин-толиси хизмәткә сәрип қилинидекән. Бизниң мәхситимиз – бәңваш балилиғимиз билән дәрмансиз қерилиғимизниң арисида бесип өткән әмгәк йолумизда из қалдуруш. Һә, муәллимниң изи оқуғучилириниң басқан қәдими билән өлчиниду десәк, бүгүнки қәһриманимиз Турсунбүви Әкбәрова кәйнидин өчмәс изи бар бәхитлик устаз. 

Алмута вилайити, 
Уйғур наһийәси