• Асасий мақалилар
• 07 Наурыз, 2018

Миллий комиссияниң мәҗлиси

Өткән җүмә күни Һөкүмәт өйидә Қазақстан Җумһурийитиниң Премьер-Министри Бақытжан Сағынтаев Қазақ тили алфавитини латин һәрипигә көчириш бойичә миллий комиссияниң мәҗлисини өткүзди. Мәҗлистә орфографиялик, методикилиқ вә аталғушунаслиқ иш топлириниң, шундақла техникилиқ һәм әхбарат җәһәттин тәминләш бойичә иш топиниң һесаватлири тиңшалди. Униңдин ташқири 2025-жилғичә қазақ алфавитини латин һәрипигә басқучлуқ көчириш бойичә чарә-тәдбирләр плани вә йеңи редакциядики алфавит асасидики имла қаидилири қаралди. Дөләт рәһбири «Қазақ тили алфавитини кириллицидин латин һәрипигә көчириш тоғрилиқ» Пәрманға өзгиришләрни киргүзди. Йеңи вариант җамаәтчиликниң, тилшунасларниң қоллап-қувәтлишигә егә болди вә Комиссия әзалириниң тәвсийәлирини һесапқа алди. Әнди Президент тапшурмисиға мувапиқ, мошу йөнилиштики ишни давамлаштуруш керәк, – деди Бақытжан Сағынтаев. Латин һәрипигә көчириш тоғрилиқ ишниң асасий йөнилишлири бойичә мәдәнийәт вә спорт министри Арыстанбек Мухамедиулы, әхбарат вә коммуникацияләр министри Дәурен Абаев, билим вә пән министри Ерлан Сағадиев, А.Байтурсынов намидики Тилшунаслиқ институтиниң мудири Ерден Қажыбек доклад билән қатнашти. Докладларни муһакимә қилишқа «Нур Отан» партияси Рәисиниң биринчи орунбасари Мәулен Әшимбаев, Премьер-Министрниң орунбасари Ерболат Досаев, Президент Мәмурийити Ички сәясәт бөлүминиң башлиғи Аида Балаева, «Қазақстан» җумһурийәтлик телерадио комплекси башқармисиниң рәиси Ерлан Қарин вә башқилар сөзгә чиқти. Мәлумки, Миллий комиссия – бу Һөкүмәт йенидики консультатив-мәслиһәт оргини болуп, қазақ тили алфавитини латин һәрипигә көчириш бойичә тәклипләрни тәйярлаш вә тәстиқләш, ишниң сүпәтлик орунлинишини уйғунлаштуруш вә назарәт қилиш униң асасий мәхсити болуп һесаплиниду. Бақытжан Сағынтаев рәислигидики Комиссия тәркивигә рәисниң орунбасари – Премьер-Министрниң орунбасари Ерболат Досаев, шундақла Президент Мәмурийитиниң, «Нур Отан» партиясиниң, Парламентниң, алий оқуш орунлириниң, аммивий әхбарат васитилириниң вәкиллири киргүзүлди. 2025-жилғичә қазақ тили алфавитини латин һәрипигә көчиришни басқучлуқ жүргүзүш көздә тутулуватиду. Биринчи басқуч 2018 – 2020-жилларни өз ичигә алиду. Бу вақитта тәйярлиқ ишлири вә нормативлиқ һоқуқ асасини мукәммәлләштүрүш бойичә чарә-тәдбирләр жүргүзүлиду. Латин һәрипи асасидики йеңи қазақ алфавитиниң имла қаидилири, латин һәрипигә мәтинлик өзгәртиш үчүн қошумчилар ишлиниду. Иккинчи басқуч – 2021 – 2023-жиллар. Бу вақитта тәшкилий вә методикилиқ чарә-тәдбирләр жүргүзүлиду. Мәркәзләр оқутқучилирини вә чоң яштики аһалини оқутуш үчүн семинарлар вә лекцияләр, филологлар билән тилшунас алимларни җәлип қилиш арқилиқ курслар уюштурулиду. Латин һәрипи асасидики дөләт тилида Қазақстан Җумһурийити граждининиң паспортлири, шәхсини гуваландуридиған вә башқа һөҗҗәтләр берилиду. Үчинчи басқуч 2024 – 2025-жилларни өз ичигә алиду. Йәрлик вә мәркизий дөләт органлирида иш жүргүзүш, дөләт аммивий әхбарат васитилири вә дөләт нәширлири (басқучлуқ) латин һәрипигә көчирилиду. Шундақла билим бериш тәшкилатлирида иш жүргүзүш басқучлуқ асаста латин һәрипигә көчирилиду. Шундақла тилшунаслиқ вә ИТ саһалиридики экспертларни җәлип қилиш арқилиқ орфографиялик, методикилиқ, аталғушунаслиқ вә техникилиқ һәм әхбарат җәһәттин тәминләш бойичә иш топлири қурулди. Орфографиялик иш топи латин һәрипидики қазақ тилиниң орфография вә орфоэпия қаидилирини ишләп чиқиш билән шуғуллиниду. Методикилиқ иш топи оқутуш вә үгитиш методикисини ишләп чиқиду, шундақла уларни пәйдин-пәй билим бериш системисиға киргүзиду. Аталғушунаслиқ иш топи латин һәрипи асасидики қазақ тилиниң терминологиялик фондини системиға салиду. Техникилиқ вә әхбарат җәһәттин тәминләш бойичә иш топи латин һәрипини әхбарат технологиялиригә маслаштуруш ишлирини орунлайду.