• Һекайә
• 22 Қаңтар, 2020

Соға

Мунарҗан Тохтахун (Һекайә) Саат тоққуздин ашқан кәчки мәзгил. Бағчидики қош кишилик орундуқта икки яш бир-биригә йеқин олтиратти. – Шундақ қилип, Йеңи жилму келип қалди, – деди Әнвәр қизға қарап. – Йеңи жилни қандақ өткүзимиз? – Вақти кәлгәндә бир гәп болар, Әнвәр, ейтиңа, Йеңи жилда маңа қандақ соға тәғдим қилисиз? Өткән мәйрәмдиғу бир үзүк елип бәргәндиңиз, бу қетим убданирақ бирәр нәрсә елип берәрсиз, – Гүлназ әркиләп туруп шу гәпни қилди вә Әнвәргә қариди. «Соға» дегән гәпни аңлап, Әнвәрниң бешиға йәнә бир қайғу чүшти. У өткән мәйрәмдиғу униңдин-буниңдин қәриз елип, Гүлназға бир җүп үзүк елип бәргән. Әнди қандақ қилар? Қисқиси, һейт-мәйрәмләр униңға бирәр қетимму хошаллиқ елип кәлгән әмәс. Туғулған күнүм дәватқан, тонушқан күнүмиз дәватқан, алий мәктәпкә өткән күнүм дәватқан... Иш қилип, мошуниңға охшаш хатирә күнләрниң сани йоқ еди. Буларниң һәммисидә Әнвәр Гүлназға чоқум соға тәғдим қилиши керәк. Йәнә келип, техи соғилар җүп болуши шәрт. Чүнки шундақ соғилар чин муһәббәтниң рәмзимиш. Студентлиқ һаятта уларда нәдинму унчилик пул болсун? Әнвәр өйдикилиригә ялғандин у немәм йоқ, бу немәм кам дәп хәт йезип, ата-анисидин пул әвәткүзүп, арқа-арқисидин кәлгән бирнәччә хатирә күнләрни әпләп-сәпләп өткүзүвалди. Әнди қандақ қилиш керәк? Өгүнлүккә мәйрәм. Соғини чоқум шуниңға үлгәртип тәйярлаш лазим. Достлиридин йәнә қәризгә пул сорашқа әнди униң бети чидимайду. Униң гәдинидә қәриз дегән толуп- ташиду! – Һә, җим болуп қалдиңизғу? – қиз униң хиялини бөлди. – Һә... өзәм, Гүлназ, сиз қандақ нәрсини яхши көрсиңиз, сизгә шуни соға қилай. – Вийәй, соға қилидиған нәрсиңизни мән дәп беримәнма? Мениң көңлүмдикини өзиңиз тепиң. Шу чағдила мени һәқиқәтәнму чүшинидиғанлиғиңизға көз йәткүзимән. – Болиду. Мән сизни чоқум рази қилимән, – деди Әнвәр зорға күлүмсирәп. Улар шундақ пүтүшкәндин кейин орунлиридин турди. Әнвәр Гүлназни ятаққичә узитип қойди. У қизлар бенасиниң алдидики йолда немә қиларини билмәй, хелиғичә у яқ, бу яққа меңип жүрди. «Қандақ қилсам болар? яки бирәсидин йәнә қәриз пул алсам боларму? Техи бу қетим яхширақ бирәр нәрсә соға қилмисам болмайдиғандәк туриду. Унчивала җиқ пулни кимму маңа қәриз берип турар? Байқишимчә өткәндә елип бәргән бир җүп үзүккә анчә рази болмиған охшайду. Һәй... Бу Гүлназ мениң ихтисадий әһвалимниң начар екәнлигини билип туруп, йәнә неманчә қийнайдиғанду? Һәрбир мәйрәм кәлсә, маңа бир қайғу барғу. Кашки аддийирақ соғиларға рази болсичу...». У әтиси кәчтә кимдин пул сорашни билмәй, бена алдидики дәрәқ түвидә хиял сүрүп олтиратти. Бирдинла шипирлиған аяқ тавуши униң хиялини бөлүвәтти. Бир қара көләңгә өзи тәрәпкә келивататти. Әтрап шунчә қараңғу болсиму, Әнвәр бир қарапла униң меңишидин қиз екәнлигини байқиди. Шу чағда униң хиялиға өмридә келип бақмиған бир дәһшәтлик ой кәлди. У бу ойидин шунчилик қорқуп кәттики, жүриги селип, пут-қоллирида җан қалмиди. У шундақ қилсунму? У өмридә ундақ ишни қилиш әмәс, хиялиғиму кәлтүрүп бақмиған едиғу? Яқ! Бу толиму дәһшәтлик, толиму қорқунучлуқ... Әмсә башқичә амал барму? Амал йоқ... Бирдин-бир амал... Әнвәр тез һәрикәт қилмиса, бу әң ахирқи пурсәттинму қуруқ қалатти. У қизниң нәгә баридиғанлиғини дәрһал пәмләвалдидә, қиз өтидиған йәрдики тамниң далдисиға – әң қараңғу йәргә әпчиллик билән җайлашти. Униң жүриги, худди көкрәк қәпизидин чиқип кетидиғандәк, тепчәкләтти. Көзлири чиңқилип чаниғидин чиқип кетәйла дәп қалди. «Аһ!» мән немә ишқа тутуш қилип қойдум-һә!» деди у өз-өзигә пичирлап. Мана аяқ тивиши бара-бара йеқинлаватиду. Қиз келиватиду... Әнвәрниң жүригигә дәссәп келиватиду. Мана кәлди. Мана қизниң бир пути чиқти... Мана Әнвәр дәһшәтлик ишни башлавәтти. У алди билән қизниң еғизини бир қоли билән басти, андин йәнә бир қоли билән... Униңдин кейин немә болғинини у өзиму билмәйду. Әнвәр ятаққа кирип, башқиларға чандурмай, орниға йетивалди. Бирақ узунғичә ухлалмиди. Униң көз алдидин байиқи дәһшәтлик иш бир дәқиқиму кәтмәйду. Раст, у бәзидә ойға кәткәндәкму болиду. Әйнә, униң алдида ақ чапан, қасқан шапка кийгән сақчи, әйнә уни тутти, қолиға койза салди. Гүлназ – уни мошу күнгә қойған Гүлназ – сақчиларниң йенида униңға алийип қарап турупту. Аһ, әйнә түрмә! Дәһшәтлик түрмә! У түгиди, пүтүнләй түгиди! У қара тәргә чөмүлгән һалда ойғанди. Шу чағда униң мейисидә дәһшәтлик бир соал чақмиғи чеқилди: «Мән немә иш қилип қойдум, мән зади немә иш қилип қойдум?». Әтиси кәчтә Әнвәр Гүлназни келишип қойған йәрдә хелә узақ күтти. У бүгүн Гүлназға «тәйярлап» қойған соғисини тәғдим қилмақчи. Әйнә... Гүлназ у тәғдим қилған соғини көрүп шундақ хошал болуп кәттики, униңға зор муһәббәт билән тикилди. У мундақ муһәббәтниң тикилишини бурун көрүп бақмиған. Уму һаяҗанлиғини йошуралмай, Гүлназни бағриға мәккәм басти... Әнвәр мошуларни ойлап, өзичә күлүмсирәп қойди. У, Гүлназниң хошаллиғини көз алдиға кәлтүргәндә, һәммини унтиди. Әпсус, Гүлназдин техичә хәвәр йоқ еди. У амалсиз Гүлназниң ятиғиға қарап маңди. Ахшамқи йәргә кәлгәндә, униң путлири йәнә титириди. У бирси тутувалидиғандәк, бу йәрдин тез өтүп кәтти. У Гүлназниң ятиғиға кирип, уни башлап чиқти. Улар алдинқи күни кәчтә олтарған һелиқи орундуқта янму-ян олтиратти. Гүлназ шуниңғичә бир еғизму гәп қилмиди. Әнвәр болса, соғисиниң һаяҗинида немә дәп сөз ечишни билмәй олтиратти. У бу соғисиниң чоқум Гүлназға яқидиғанлиғиға ишинәтти. – Гүлназ, параң қилиңа, җим олтирип қалдуққу, – Әнвәр гәп башлиди. – Әнвәр! – Гүлназ Әнвәргә есилип жиғлавәтти. – Вуй, вуй. Гүлназ сизгә немә болди? – Әнвәр һодуқуп қалди. – Ахшам кәчтә һаҗәтханиға чиқсам, бир иплас булаңчи һалқамни булап кәтти. Қорқуп өлгили тасла қалдим. У апам алаһидә соқтуруп бәргән алтун һалқа еди. Әнди өйдикиләргә немә дәймән?... – Гүлназ есәдәп туруп шу гәпләрни аран қилди. – Немә?! – Әнвәрниң бешида чақмақ чеқилғандәк болди. У соғини елиш үчүн янчуққа салған қолини чиқиривелишқиму җүръәт қилалмай даң қетип олтирипла қалди.