• Хуш хәвәр
• 21 Қыркүйек, 2023

«Ақ көңүл» әсәр

Әхмәтҗан ИСРАПИЛОВ,
«Uiğur avazi»

Йеқинда йоруқ көргән Нурвәг Сейитовниң қәлимигә мәнсүп «Мән кәчкән кечикләр» һөҗҗәтлик повестиниму варақлап чиқтим. Андин қизиқип оқуп чиқтим. «Ақ көңүл» әсәр екән. Нурвәг Сейитовниң әсли кәспи — агроном. Пүтүн өмри йеза егилигидә, йәнә униң таза қайнимида өтти. Икки чоң егиликни – «Социализм» вә Свердлов намидики колхозларни башқуруп, уларниң тәрәққиятиға зор һәссә қошқан, әл қәдирләйдиған әзимәтләрниң бири. Бу қетим Нурвәг акини йәнә бир қиридин тонуғандәк болдуқ. Униң қәлимигә өзи башқурған егиликләрниң баш мутәхәссислиридин тартип, аддий дехан, чарвичи, механизаторларму елинипту. Жиллар өтсиму шуларниң әҗрини, исим-шәриплирини унтумиғиниға қайил болисән. Буни хатириниң рошәнлигила әмәс, шундақла меһнәт әһлигә болған чәксиз һөрмәт, десиму болиду. 
Һөҗҗәтлик қиссиниң асасий, йәни автобиографиялик қисмида «Уруш балилириниң» ортақ тәғдири, тарихи намайән. Муәллип шу дәвирни һечқандақ һиссиятсиз тәсвирлисиму, униң һәрбир мисрасида пүтүнсүрүк бир әвлатниң муң-қайғуси партлап туриду. Ширғурандәк әрлириниң йоқини билдүрмәй, ошуқтәк балилирини асрап қалған аниларниң ечинишлиқ тәғдиригә қәлбиң қахшайду. Сериқ чечәк йилтизини йәп чоң болған шу әвлат һаятниң қәдрини чүшинип яшиди. Ач-тоқ, йерим-ялиңач жүрсиму билимгә интилди, кейин шуларму атилири охшаш һәқиқий қәһриманлиқниң үлгисини көрсәтти. Җүлмәрәп қалған жутларни гүллитивәтти. Нурвәг Сейитов өзиниң тәғдири арқилиқ 60 — 90-жиллири егиликләрни башқурған тәңтуш кәсипдашлири һәққидә әшундақ һекайә қилиду. 
 Биз болсақ, буларниң қәдригә кейин, йәни шәхсийләштүрүш компанияси аяқлашқанда бирақла йәттуқ. Улар жиллап бәрпа қилған мал-дуния, нә-нә қурулуш иншаәтлири, йүзлигән техника «Түлкиниң тәхсимати» усули билән талан-таражға чүшти. Күлкилик баһаларға сетилип кәтти. Бирақ муәллип бу һәқтә тил қатмайду. Чүнки у сәмимийлик чәмбиридин чиқишини халимайду. Амма зерәк оқурмән буни бәрибир убдан һис қилиду. 
 Әсәрниң иккинчи қисмида әл-жутқа адил меһнити билән тонулған замандашлири һәққидики чоң-кичик мақалилири берилгән. Уларниң бәзилири мәтбуаттиму елан қилинған. Уйғур наһийәсиниң тарихида орни бөләк Һашим Арзиев, техичә әл еғизида жүргән Кентал Исламов, Заманбек Батталханов, Қурман Қожахметов, Жеңіс Тойшибеков, Әхмәтҗан Тайипов, Закир Мәмиров, Абдуманап Әмитахунов охшаш маһир тәшкилатчилар тоғрилиқ сәмимий, дастанә пикирләрму топламниң қиммитини ашуриду.
 Топламда кона рәсимләргә орун берилгиниму җаһан иш бопту. Уларниң һәрқайси өз алдиға тарихий һөҗҗәттур. 
 «Мән кәчкән кечикләрниң» қиммити шуки, униңда Уйғур наһийәсиниң йерим әсирлик тарихиниң бир парчиси намайән. Йәни шу дәвирниң гувачиси, иштракчиси болған инсанниң аддий, сәмимий, әң муһими һәққаний пүтиги. Йәнә бир тәрәптин болса, һаятий тәҗрибиси мол, талай сәвдалар бешидин өтсиму, адәмләргә, тәғдиригә налә қилмайдиған акимиз һәр мисрасидин меһирванлиқ, сәмимийлик, халислиқ йеғип туридиған хатирилири арқилиқ бизгә «Қәләмни өч елиш үчүн әмәс, күч бериш үчүн тутуңлар!» дәп ишарә қилиду.