• Хәйрихаһлиқ
• 13 Желтоқсан, 2018

Дәрдигә шипа издигәнләргә ярдәм бериду

Мәшүр САСИҚОВ, «Уйғур авази» Гезитимизниң өткән санлириниң биридә туғулушидин нака яки еғир ағриққа дучар болған балиларни сағламлаштуруш бойичә иш елип баридиған «Ақ-Жол-М» җәмийәтлик бирләшмисиниң паалийити тоғрилиқ язған едуқ. Йеқинда шу бирләшмә 1-декабрь – Тунҗа Президент күни һарписида «Рухани жаңғыру» программиси даирисидә «Атамекен» кичик программисини әмәлгә ашуруш бойичә уюштурулған «Жомарт жүрек» лайиһисидә «Жилниң илғар тәшкилати» номинацияси бойичә ғалип чиқти. Шу мунасивәт билән бүгүн биз, Даун синдроми, эпилепсия, әмалар вә башқа аутизм охшаш ағриққа дучар болған балиларниң саламәтлигини сағламлаштуруш билән шуғуллинидиған вә барлиқ хизмәт түрилирини һәқсиз көрситидиған «Ақ-Жол-М» бирләшмисиниң мудири Рошәнгүл Тохтахунова билән учришип, бүгүнгә қәдәр атқуруватқан ишлириға тәпсилий тохтилишни мувапиқ көрдуқ. Кәспий мутәхәссисләрниң пикригә қулақ салсақ, һазир биз шундақ начар экологиялик әһвалда яшаватимизки, йәп-ичкинимиз химиявий маддиларға «бай» болғандин ташқири, өпкимизгә кириватқан һаваниң саламәтлигимизгә йәткүзүватқан зийинини тил билән ейтип йәткүзгүсиз дәриҗидә екән. Шуниң нәтиҗисидә йеңи туғулуватқан наресидиләрниң тәл-төкүз әмәслигиниң миң хил сәвәплириниң пәйда болуши һәммини һәләйкүмгә салмақта. Буниңға пәқәт тәбиий әһваллар һадисиләрла әмәс, бәлки һаят тәризимизгиму бағлиқ. Мәсилән, жираққа бармайла, мошу йөнилиштә хелила тәҗрибигә егә сөһбәтдишимиз Рошәнгүл Тохтахунованиң ейтишичә, пәқәт Талғир наһийәсидила 900дин ошуқ нака бала тиркәлгән. Бу бир анчә чоң болмиған тәвәдики әһвал. Әнди аһали сани буниңдин нәччә һәссә көп җайларда ата-анисиға түгимәс-пүтмәс қайғу-һәсрәт елип келиватқан пәрзәнтләр қанчә десиңизчу? Лекин ана ичидин чиққан балисини ташлисунму. Яқ. Улар пәрзәнди қандақла туғулмисун, уни бағриға бесип, униң дәрдигә дава издәшкә һәрдайим тәйяр. Әнди өзәң туридиған җайда әшундақ балиларға ярдәмлишидиған адәмләрниң яки ихтисаслаштурулған бирәр мәркәз болса мәйли. Һә, ундақ җай тепилмисичу? Янчуғуң яр берәмду, бәрмәмду, униңға қаримай, аңлиған-билгән жирақ-йеқин йәрләргә жүгрәйсән. «Йол азави, гөр азави» демәкчи, йолда тартқан җапа-мәшәқәтлириңни ейтмиғанда, ағриқчан балаңни сөрәп, кишиниң жутида мусапир болушни һечкимгә көрсәтмисун. Мана мошуниң барлиғини шәхсән өзиниң бешидин өткүзгән Рошәнгүл Тохтахунова нака пәрзәнди бар ата-аниларни яхши чүшиниду. Чүнки у туғулушидин мәйип қизи Мәликәниң дәрдигә дәрман болуш үчүн бармиған йери қалмиди. Бир учи Астана, бир йеқи Алмута дегәндәк. Уни аз десиңиз, сағламлаштуруш мәркәзлиридики айиғи йоқ новәтләр адәмниң чишиға муш урғандәк тегиду. Һәрнәрсиниң чеки болғинидәк, Рошәнгүл һәдиниң бешиға «мошундақ бир мәркәзни» өзимиздә немишкә ечишқа болмайду?» дегән ой келиду. Шу-шу болдидә, у новәттики сәпәрдин келип, өз ойини әмәлгә ашурушниң тәрәддутини көриду. Шу җәриянда у «дәрди бир» бирнәччә ата-анилар билән тонушиду. Бамәслиһәт һәм бирлишип қилған ишниң нәтиҗисиму оңушлуқ болидиғу. Улар дәрһал үч бөлмилик пәтир яллап, шу йәрдә балилар билән шуғуллинишқа башлайду. Шу чағда Мәликә дәрди бир бәш дост тапидудә, улар дайим биллә шуғуллинишқа башлайду. Пәйдин-пәй Рошәнгүл һәдиниң бу ишидин хәвәр тапқан ата-анилар иҗаригә елинған пәтиргә балилирини елип келишкә киришиду. Шундақ қилип, пәрзәнтлириниң дәрдигә дава издигәнләр сани көпийип, улар бу пәтиргә сиғмай қалиду. Ағриғини сәл болсиму йеникләштүрүшкә ярдәмлишиватқан ата-аниларниң вә сехи инсанларниң ярдими түпәйли улар кәңирәк өйгә көчүп чиқиду. Әһвали башқиларға тамамән охшимайдиған пәрзәнтлиригә қол учини сунуп, уларниң бурунқиға қариғанда бир убдан сағлам болуватқанлиғини сәзгән ата-аниларниң Рошәнгүл Тохтахуноваға ишәнчиси күн санап өсүшкә башлайду. Амма һәр күни дегидәк сани көпийиватқан балилар билән шуғуллинишқа имканийәт яр бәрмәтти. Сахавәтлик һәм меһир-шәпқити тола инсанлар қанчилик ярдәм қилмисун, униңға бирәр бена сетивелиш мүмкин әмәс еди. Шундақ болсиму, Рошәнгүл Тохтахунова өзи яшаватқан Қизил Ғәйрәт йезисидин бу йөнилиштә паалийәт жүргүзүшкә лайиқ бена издәштүриду. Ахири, у ярдәмчилири билән пәқәт төрт теми турғузулуп, чедири йепилған 400 квадрат метрлиқ бенани тапиду. Лекин униң ғоҗайини ейтқан баһани аңлиғанда, Рошәнгүл һәдә «шунчә қилған ишимға мошу йәрдә чекит қоюлуптидә» дәпму ойлап қалғини раст. «Дунияда меһриван кишиләр тола», дәп бекар ейтилмайдиғу. Бенани мошундақ изгү ишларға сетивелиш нийити бар екәнлигини аңлиған ғоҗайинму өзиниң баһани әллик пайиз чүшириду. Буни аңлап хошаллиғида чәк болмиған Рошәнгүл һәдиниң «тәлийигә» шу пәйттә ойлимиған йәрдин «доллар» дегән касапәт икки һәссигә қиммәтләп кетиду. «Еғизи юмшақ йүз иңәкни, еғизи қаттиқ бирни» демәкчи, Рошәнгүл һәдә йәнә ғоҗайин билән учришип, һалини ейтиду. Бу қетимму у меһриван инсан екәнлигини испатлап, башта келишкән шәртни бузмайду... Чин дилидин өз пәрзәнди охшашларға ярдәмлишиш нийитиниң ақлиғи түпәйли, мәйли толуқ пүтмигән болсиму, «Ақ-Жол-М» җәмийәтлик бирләшмиси кәң-таша бенаға егә болиду. Рошәнгүл һәдә өзиниң паалийитигә дайим яр-йөләк болуп келиватқан Уйғур театриниң мудири Руслан Тохтахуновқа бир тәрәптин хуш хәвәр йәткүзгәч, ярдәм сорап бариду. У, өз новитидә, исим-фамилиясини толуқ аташни әсла халимайдиған бир дости қол учини сунушқа тәйяр екәнлигини ейтип, аз вақит ичидила пүтүн бенаға исситиш системисини орнитип бериду. Мудирниң ейтишичә, улар мәзкүр мәркәздә шуғуллиниватқан вә Азиада оюнлириға қатнашқан балиларниң барлиқ хираҗитини һөддисигә алған көрүниду. Шундақла улар һазирму қолидин кәлгиничә бирләшмә әзалириниң һалидин хәвәр елип, кам йерини толтуруп келиветипту. Алаһидә тәкитләш лазимки, Руслан Абдушүкүр оғлиниң күч чиқириши билән шу мусабиқиләргә қатнашқан нака-спортчилар нурғунлиған мукапатларни елишқа сазавәр болди. Мәркәзниң толуқ ишқа қошулушиға ярдәм қилған инсанлар арисида миллитимиз вәкиллириниңму интайин көп екәнлигини алаһидә тилға алған Рошәнгүл Тохтахунова уларға чәксиз миннәтдарлиғини изһар қилди. Мәсилән, мәркәзниң һойла-арамини асфальтлап, барчини хошаллиққа бөлигән «Асфальтбетон» җавапкәрлиги чәкләнгән йолдашлиғиниң Баш мудири Варис Исламовқа, иҗтимаий торларда ианә топлаш ишлирини әмәлгә ашурған «Дәрвишләр» топиниң солисти Райим Һәмраевқа, «Пәрваз» иҗрачилар бирләшмиси тәркивидики барлиқ сәнъәткарлар билән ансамбльларға, ҖУЭМ йенидики «Җанан» җәмийәтлик фондиға, Қазақстан Уйғур Яшлири Бирлигиниң рәиси Рустәм Хәйриевқа вә униң әзаси Илшат Иминовқа, Талғир наһийәсиниң жут-җамаәтчилигигә, Талғир наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизигә, шәхсән униң рәиси Иминҗан Тохтахуновқа, «Ақ Жол-М» бирләшмиси қурулғандин буян униң паалийитигә йеқиндин арилишип келиватқан жүригидә оти бар инсан Шерипҗан Илияровқа, әр-аял Мәхсүтҗан Изимов билән Сәйярә Қурбановаға вә шундақла өзи жирақта болсиму көңлини йеқин тутуп, мәркәзгә «Минивен» автомобилини соға қилған җумһурийәтлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң Астана шәһиридики шөбисиниң рәиси Рустәм Абдусаламовқа ейтар рәхмити алаһидә. Әнди һәрқандақ рәсмий җәһәттин қоллап-қувәтләп келиватқан вә муһим чарә-тәдбирләргә тәклип қилишни ядидин чиқармай, дөләт программиси даирисидики имканийәтләрни яритиватқан Талғир наһийәсиниң һакимийитигиму миннәтдарлиқ билдүриду. Көрүп туруптимизки, накаларни сағламлаштуруш арқилиқ уларниң һаятқа болған көзқаришини өзгәртип, аддий адәмләр қатариға киргүзүшни нийәт қилған инсанларни йөләйдиғанлар дайим тепилидекән. Бу неминиң аламити? Демәк, аримизда адимий хисләтлик, башқиларниң ғемини қилишниму билидиғанлар бар. Шундақ екән, ким болушимиздин қәтъий нәзәр, кичикпейиллиқ вә меһир-шәпқәтлик охшаш пәзиләтләрни әйнә шундақ қериндашлиримиздин үгинишимиз бизгә артуқ болмайду. Бари-йоқи он сәккиз адәм ишләйдиған мәркәздә бүгүнки күндә 125 бала шуғуллиниду. Аддий балилар бағчисида әмгәк қилидиған тәрбийәчиләрниң хизмитиниң қийинчилиғини нәзәрдә тутсақ, әнди бириниң қоли яки пути һәрикәткә кәлмәйдиғанлар билән ишләшниң нәқәдәр еғир екәнлигини тәсәввур қиливелиш тәс болмиса керәк. Униң үстигә шу тәрбийичиләрниң алидиған маашини ейтмайла қояйли. Бир қәйт қилидиған йери, шу меһриванларниңму айлиғини йәнә сахавәтлик тиҗарәтчиләр һөддисигә алиду. Өз новитидә, бу йәрдә шуғуллиниватқан балилар өзлириниң саламәтлигини оңшапла қалмай, уларни беқип-қеқип мәшиқләндүрүп келиватқан устазлириниң әҗрини ақлиған һалда, түрлүк-түмән мусабиқиләрдә дайим алдинқи орунлардин көрүнүп кәлмәктә. Улар асасән суда үзүш, рәсим сизиш вә бәзи спорт түрлиридә өзлириниң қабилийитини намайиш қиливатиду. Һазирниң өзидә мәркәз қурулған дәсләпки күнләрдин башлап шуғуллиниватқан балилардин алий оқуш орунлирида оқуватқанларму бар. Һәтта уларниң бири – Мақсат Бағыбаев исимлиқ жигит ушбу мәркәзгә инструктор болуп ишқа орунлашти. Спорттин чемпион аталғанлар арисида мәркәз мудириниң қизи Мәликә суда үзүш бойичә биринчи орунда десәк, ашурувәткәнлик әмәс. Чүнки у бүгүнгә қәдәр 53 медальниң саһиби атилиши билән биллә, дөләт мукапитиниң стипендиати вә спорт маһирлиғиға намзат. Йеқинда мәркәздә шуғуллиниватқан балиларниң һаятида йүз бәргән мону вақиә, барлиқ еғирчилиқлар артта қелип, пәқәт хошаллиқ дәқиқилириниң пәйти кәлгәндәк һиссиятларни қалдурди. Накалар күнидә Жаным Баклажаным — Айдын рәһбәрлигидики «Қайырымды жандар» яшлар һәрикитиниң тәшәббуси һәм уюштуруши билән «G class kz.» «Геленвагены Алматы и Алматинский области» ширкитиниң 29 геленваген вә бир лимузин автомобильлири мәркәз алдиға келип тохтиғанда, балиларниң хошаллиғидин беши көккә йәтти. Әнди уларни Алмута шәһәрлик Ички ишлар департаментиниң мәхсус батальони вә Алмута вилайитиниң Ички ишлар хадимлири қоғдап маңғанда, уларни көргән көпчиликму һәйран қелишти. Шу күни балиларни һамийлар җәнубий пайтәхтни сәйлә қилдуруп, чоң-чоң сода орунлириға апирип, уларниң көңлини алдидә, андин «Аммар» ресторанида зияпәт бәрди. У йәрдә һәрхил мультфильмлардики қәһриманлар имканқәдәр, балиларниң бир күн болсиму күлкигә ғәриқ болуп кетишигә тиришти. Тәкитләш керәкки, бу паалийәтни өткүзүш үчүн миңдин ошуқ адәм уюштуруш ишлири билән бәнт болған болса, әнди шу күни уларға 300 пидаий хизмәт қилди. Қисқиси, нахша-сазға толуп-ташқан бәзмидә балиларниң беши көккә йетип, өзлирини худди қайтидин туғулғандәк һис қилип, көңли йеримға арам беғишлиған вә барини тәң бөлүшүшни халиғанларниңму бираз йениклишип қалғанлиғи ениқ. Жуқурида тәкитлигинимиздәк, пәқәт һамийларниң, йәни хәлиқниң ианиси билән моҗут болуп турған «Ақ Жол-М» җәмийәтлик бирләшмисиниң паалийити қисқичә әйнә шундақ. Әлвәттә, уларға һәмдәмдә болуватқанлар мошуниң биләнла чәкләнмәйду. Сөһбитимиз давамида айрим шәхсләрниң исим-фамилиясини сориғинимизда, Рошәнгүл Тохтахунова уларни өзиниңму билмәйдиғанлиғини йәткүзди. Униң ейтишичә, шу кишиләр азду-тола ярдими арқилиқ өзлирини реклама қилишни әсла халимайдиғанлардин екән. Бәлким, буму тоғриду. Лекин бәзи чағларда ундақларни башқиларға үлгә қилип көрситиш керәкмекин. Уларниң сехи ишлиридин хәвәрдар болуп, дилиға ойғиниш уруғи селинип қалған шәхсләр көпәйсә, һәҗәп әмәс.