Әхбаратлар еқими
25 Қараша, 2021

«Бирлишип көтәргән жүк йеник»

Дөләт рәһбири ейтқандәк, «Хәлиқ авазини аңлайдиған дөләтниң асасий қаидиси шуки – дөләт аппарати гражданлар мәнпийити үчүн хизмәт қилиши керәк. Бу, биринчи новәттә, йәрлик һакимийәткә мәнасивәтлик ейтилған сөз» дәйду, Қасым-Жомарт Тоқаев «Хәлиқ бирлиги вә системилиқ ислаһатлар – дөләтниң гүллинишиниң мустәһкәм һули» намлиқ Мәктүбидә. Шуни нәзәрдә тутқан һалда биз Уйғур наһийәси Ғалҗат йезисиниң һакими болуп сайланғиниға 100 күн болған Алимҗан Зайитовни сөһбәткә җәлип қилған едуқ.

Тәрҗимиһал сәһипилиридин

Алимҗан Зайитов 1963-жили 28-апрельда мошу жутта туғулди. Мәктәпни тамамлиғандин кейин Алмута шәһиридики Абай намидики педагогика институтиниң филология факультетиға оқушқа чүшиду. 1986-жили алий билим дәргаһини «Уйғур тили вә әдәбияти пәнлириниң муәллими» мутәхәссислиги бойичә тамамлап, Ғалҗат оттура мәктивигә уйғур тили вә әдәбияти пәнлириниң муәллими болуп ишқа орунлишиду. Мәктәптә 1997-жилғичә хизмәт қилип, андин 1997-жилдин 2000-жилғичә Ғалҗат йезилиқ кеңишидә катип болуп ишләйду. 2000-жилдин 2006-жилғичә қайтидин мәктәптә муәллим болуп паалийәт елип бариду. Бийил жутдашлириниң ишәнчиси түпәйли Ғалҗат йезисиға һаким болуп сайланди.

Сабирәм ӘНВӘРОВА,
«Уйғур авази»

– Алимҗан ака, һаким болуп сайланғиниңизға 100 күн бопту. Сөһбитимизни мошу вақит ичидә әмәлгә ашурған ишлириңиздин башлисақ...
– Һаким сүпитидә хәлиққә бәргән вәдилирим нурғун. Шуниң ичидә, биринчи новәттә, ичидиған су, йол һәм бәзи кочиларға электр чирақлирини орнитиш мәсилилирини һәл қилип, дөләт программилириниң орунлинишиға, йеза егилиги мәхситидики йәрләрни үнүмлүк пайдилинишқа, турғунларниң заманға лайиқ өмүр сүрүши үчүн газ мәсилисини һәл қилишқа иқбал қилип, жутни аватлаштуруп, гүлләндүрүшкә бар күчүмни салимән дегән едим. Әлвәттә, бу 100 күнниң ичидә йешилидиған мәсилә әмәс. Дегән билән, ойлиған реҗилиримни әмәлгә ашуруш үчүн һәрикәт қиливатимән. Жутдашлиримниң қоллап-қувәтлиши билән аста-аста йезидики чоң-кичик мәсилиләр һәл қилинмақта. Мәсилән, «Ақ бұлақ» дөләт программиси бойичә Ғалҗатқа су киргүзүш ишлири қолға елинди. 100 күнниң ичидә 27 чақирим йәргә су иншаәтлири тартилди. Һазирчә ишниң давамини тепиши һава райиға бағлиқ болуватиду...
– Президент «Регионларни тәрәққий әткүзүш миллий лайиһиси» даирисидә һөкүмәткә бәш жилниң ичидә аһалиниң 100 пайизини таза ичидиған су билән тәминләшни тапшурди. Ейтмақчи болғиним, йеза турғунлири арисида «су билән тәминләш ишлири 3 жилға яки униңдин көп вақитқа созулидекән» дегән миш-мишлар бар. Бу хәвәр қанчилик һәқиқәткә уйғун келиду?
– Дурус дәйсиз. Ундақ әпқачти параңларни мәнму аңлаватимән. Лекин турғунларниң әндишә қилиши орунсиз. Чүнки лайиһә 2 жилға планланған. Су киргүзүш ишлири август ейидин башланди, муддәт – 2022-жилниң сентябрь ейиғичә. Ғалҗатни ичидиған су билән тәминләш үчүн бюджеттин 591 миллион тәңгә бөлүнди. Қурулуш ишлирини қолға алған «Дәнекер» ҖЧЙ ишни өз вақтида пүтиридиғанлиғини ейтиватиду. Әлвәттә, мәнму һаким сүпитидә бу мәсилини өз назаритимгә алимән. Су мәсилиси бойичә қурулған мәхсус комиссиямизму иш елип бериватиду. Худайим буйриса, келәр жили күздә һәр ғалҗатлиқниң өйидә таза ичидиған су болиду дегән үмүттимән.
– Йезиниң тәрәққиятини йеза егилиги саһасидин бөлүп қараш мүмкин әмәс. Бу җәһәттин Ғалҗатниң тирикчилик нәпәси қандақ?
– Йезилиқларниң асасий тирикчилиги – йеза егилиги. Жутумизда деханчилиқ вә мал чарвичилиғи яхши тәрәққий әткән. Умумән, округта ениқ иш елип бериватқан 105 дехан егилиги моҗут. Ғалҗатта Қудуқ участкиси дегән йәр бар. Шу йәрдә тирикчилик қиливатқан «Хан тәңри» дехан егилигиниң ғоҗайинлири Радик вә Рустәм Һезимовлар йеңи трактор сетивелип, йеңичә иш башлиди. Улар көктат, бедә өстүрүп, өзлиридин ашқинини жутқа сетиватиду. Пәқәт Һезимовларла әмәс, мошу саһада шиҗаәтлик әмгәк қиливатқан Үсән Ибрагимов, Рамиль Пәрмашев, Рафаэль Мәмиров, Бәхтияр Һевизов, Зарина Абдримова қатарлиқ жутдашлиримизниң исмини атап өткүм келиватиду. 105 дехан егилигиниң ичидә айримлири мал санини көпәйтиш билән шуғулланса, айримлири йеза егилиги мәһсулатлирини өстүрүш билән бәнт. Келәр жили деханларға қәнт қизилчисини тәргүзүп көргүм бар. Худайим буйриса, әтиязғичә деханларниң бешини қошуп, мошу тәкливимни оттуриға қоймақчимән.
– Ғалҗат десә, биринчи новәттә, көз алдимизға Ғалҗатниң «көк алмиси» келиду. Кейинки вақитта бу алминиң хуни төвәнләп кәткәндәк...
– Һәқиқәтән, бурун Ғалҗатниң «көк алмисиниң» баһаси чүшүп, килограмми 5 тәңгидин сетилған вақитларму болған. Бүгүнки таңда униң саламәтлигимизгә нәқәдәр пайдилиқ екәнлиги испатлинип, баһаси аста-аста көтириливатиду. Һазир алминиң килограмми 150 — 200 тәңгә әтрапида сетилмақта. Пәқәт Ғалҗаттила өсидиған көк алминиң тәркивидә төмүр көп екән. Қишлиғи, йәни соғ чүшкәнсири алмиға техиму тәм кириду. Мана шундақ башқа алмиларға тамамән охшимайдиған көк алмимизни Алланиң бизгә бәргән рисқиси дәп билимиз.
– Җәмийәтлик асаста иш елип бериватқан кеңәшләр билән мунасивитиңиз қандақ?
– Жутниң бәзи ишлири – жут чоңлири, жигитбашлири, ханим-қизлар кеңишиниң әзалирисиз пүтмәйду. «Қоғамдық келісім» Ғалҗат йезилиқ шөбисиниң рәиси Сламғожа Нақысбеков, жигитбеши Махмут Турдиев, Ақсақаллар кеңишиниң рәиси Аблеким Абдуллаев, Ханим-қизлар кеңишиниң рәиси Сархан Ризайдинова билән бирлишип, жутниң бирлигини сақлап, яшлар тәрбийисигә көңүл бөлүп, той-төкүн, нәзир-чирақ ишлирини рәткә селип, нәширләргә муштири топлаш ишлирини йолға қоюватимиз. Йеқинда йезимизда Уйғур наһийәлик Уйғур этномәдәнийәт мәркизиниң рәиси Арлен Һосмановниң қатнишиши билән жиғин өткүзүп, муһим мәсилиләрни муһакимигә салдуқ. Һәрқандақ ишни әмәлгә ашуруштин авал миннәтлик түрдә жут активистлири билән мәслиһәтлишишни тоғра көримән. Чүнки бирлишип көтәргән жүк йеник болиду.
– Алимҗан ака, Дөләт рәһбириниң ахирқи йоллиған Мәктүби бойичә немә ейтқан болар едиңиз?
– Мәктүп йолланғандин кейин, карантин тәләплирини сақлиған һалда жутта жиғинларни уюштуруп, аһалиға тәрғибат-тәшвиқат ишлирини жүргүзүватимиз. Өзиңиз яхши билисиз, Ғалҗат – чегариға йеқин йәрдә җайлашқан йеза. Шуңа пәқәт жут ичи билән чәклинип қалмай, йезимизниң әтрапидики 5 һәрбий қисимға берип, чегаримизни қоғдаватқан һәрбийләр билән учришишларни уюштурдум. Мәктүптики асасий 5 тәшәббусқа тохтилип, көпчиликниң тәклип-пикирлиригә қулақ салдим. Қисқиси, мана шундақ баш қошушлар, учришишлар пат-патла уюштурулуп келиватиду. Әлвәттә, әндики мәхсәт – Мәктүптики вәзипиләрни орунлап, йезимизниң техиму тәрәққий етишигә күч чиқириштин ибарәт.
– Ахирқи соал: өзиңиз ейтқандәк, Ғалҗат чегариға әң йеқин мәлә. Йәни, наһийә мәркизигә әң жирақ йеза һесаплиниду. Чонҗиға газ кирди дегән күнниң өзидә, аһали көмүр тапчиллиғиға дуч кәлди. Әнди Ғалҗатта көмүр мәсилиси қандақ һәл қилиниватиду?
– Күзниң кириши билән хәлиқ, амали болса, чапсанирақ көмүр елишқа алдирайду. Көмүрниң тонниси биздә башта 22 миң тәңгә болди. Мошу баһада аһалиниң тәңдин-толиси көмүр чүширивалди. Һазир Ғалҗатта «қара алтунниң» тонниси 25 миң тәңгигә чиқти. Мошу йәрдә шуни алаһидә тәкитләп өткүм келидуки, Алмутида яшайдиған бир меһир-шәпқәтлик инсан ярдәмгә муһтаҗ 15 аилигә 2 тоннидин көмүр чүширип бәрди. Бүгүнки пурсәттин пайдилинип, сөйүмлүк гезитимиз арқилиқ у яққа жутдашлиримниң миннәтдарлиғини изһар қилмақчимән.
– Сөһбитиңизгә рәхмәт. Ишлириңизға утуқ тиләймиз.