• Әхбаратлар еқими
• 15 Қыркүйек, 2022

Конституциягә қандақ түзитишләр киргүзүлиду?

Қазақстан Җумһурийтиниң Президени Мәмурийити рәһбириниң орунбасари Ержан Жиенбаев Конституциягә киргүзүлидиған түзитишләр һәққидә чүшәнчә бәрди.
 1-сентябрь күни Дөләт рәһбири Қасым-Жомарт Тоқаевниң Қазақстан хәлқигә йоллиған Мәктүби елан қилинди. Мәктүптики муһим сәясий тәшәббусларниң бири – Президент мандитини қайта сайлиниш һоқуқисиз йәттә жиллиқ бир муддәткә чәкләш болди.
 Мәҗлис депутатлири мошуниңға мунасивәтлик түзитишләрни Конституциягә киргүзүш мәсилисини чапсанлитишни тәвсийә қилди. Уларниң пикричә, йеңи нормиларни йеңи президентлиқ сайламғичә қобул қилиш керәк. Чүнки Конституцияниң һазирқи қаидилири бойичә мошу күздә Президент болуп сайлинидиған адәмгә йәттә жиллиқ муддәткә қайта сайлиниш имканийитини беридиған қануний әһвал пәйда болуши еһтимал. 
 Дөләт рәһбириниң тәшәббуслирини әмәлгә ашуруш үчүн Конституциягә түзитишләр киргүзүш һаҗәт. Мошуниңға мунасивәтлик, Мәҗлис депутатлириниң тәкливи билән һаҗәт Қанун лайиһиси тәйярланди. 
 Қанун лайиһисидә Президент вакалитиниң йәттә жиллиқ муддити тоғрилиқ вә униң бир қетимдин ошуқ сайлиналмайдиғанлиғи бойичә нормиларни кейин өзгәртишкә йол бәрмәйдиған қаидә киргүзүш мәхсәт қилинған.
 Бир адәмниң бир қетимла сайлиниши тоғрилиқ норма Конституциягә киргүзүлидиған түзитиш күчигә киргәндин кейинки президент сайлимида Дөләт рәһбири болуп сайлинидиған адәмләргә қоллинилидиған болиду.
 Конституциягә түзитишләр алдики сайламға вә Президент йәттә жиллиқ муддәткә сайланғичә қобул қилинса, бу қетим сайлинидиған Президент болидиған граждан үчүн вә униңдин кейинки барлиқ дөләт рәһбәрлири үчүн Президент сайлимиға қайта қатнишиш имканийити чәклиниду.
 Президент вакалитиниң йәттә жиллиқ муддити бәлгүлинишигә мунасивәтлик мошу қанун лайиһисидә Конституциялиқ сот судьялириниң хизмәт муддити алтә жилдин сәккиз жилға узартиш тәклип қилинди. Уларму бу лавазимға қайта тайинланмайду.
 Дунияниң нурғунлиған дөләтлиридә Конституциялик сот судьялириниң вакалитиниң муддити уларни тайинлиған шәхсләрниң, йәни Президент вә парламент депутатлириниң муддитидин узағирақ болиду. 
 Конституциялик сот судьялириниң вакалитиниң муддити уларниң сәясий күчләрниң тәсиридин мустәқил болушиға асасий капаләт болуп һесаплиниду.
 Конституциялик сот 2023-жили 1-январьдин башлап ишләшкә башлайду. Шуңлашқа униң судьялириниң вакалитиниң муддитини узартиш тоғрилиқ қарарни һазир қобул қилиш лазим. 
 Конституцияниң 91-бабиниң 3-маддисиға мувапиқ қанун лайиһиси Конституциялик кеңәшкә әвәтилиду. 
 Кеңәш Конституциягә киргүзүлидиған түзитишләрниң Конституцияниң 91-бабиниң 2-маддисида бәлгүләнгән тәләпләргә мувапиқлиғи тоғрилиқ йәкүн чиқирип бериду.