• Әхбаратлар еқими
• 18 Маусым, 2018

Қазақстан – Хитай: достлуқ, тәңһоқуқлуқ вә өзара һөрмәт роһида

Өткән һәптидә Нурсултан Назарбаев Хитай Хәлиқ Җумһурийитидә дөләт сәпири билән болди.Қазақстан Президенти Нурсултан Назарбаев ХХҖ Рәиси Ши Жиңпин билән Беҗинда өткүзгән музакириләрдә иккитәрәплимә өзара һәрикәтниң әң муһим мәсилилирини – “Нұрлы жол” программиси вә “Бир бәлбағ – бир йол” тәшәббусини бирләштүрүш, ениқ бирләшкән лайиһиләрни әмәлгә ашуруш, товар муамилисини көпәйтиш, транзит-транспорт иқтидарини тәрәққий әткүзүш мәсилилирини муһакимә қилди. Дөләт рәһбири Хәлиқ қурултийи өйидә болған учришишта Ши Жиңпиңға мураҗиәт қилип, дөләт сәпири билән келишкә тәклип қилғанлиғи үчүн миннәтдарлиқ билдүрди вә Қазақстан делегациясигә көрситилгән сәмимий достанә илтипаттин наһайити тәсирләнгәнлигини тәкитлиди. – Мән һәрқачан Сиз билән учрашқинимға хошалмән, Сизниң достанә мунасивитиңиздин вә маңа ишәнчә билдүрүватқанлиғиңиздин хурсәнмән, – деди Президент ХХҖ Рәисигә мураҗиәт қилип. – Мошу пурсәттин пайдилинип, Сизни Хәлиқ вәкиллири пүткүл хитай қурултийиниң март сессиясидә алий дөләт лавазимиға қайта сайлинишиңиз вә Хитай Коммунистик партиясиниң 19-қурултийиниң утуқлуқ өткүзүлүши билән дост сүпитидә сәмимий тәбриклигүм келиду, қурултай хитай спецификисиға егә социализм қуруш даирисидә дуниявий миқиястики вақиәгә айланди. Нурсултан Назарбаев 2017-жили Астанада Ши Жиңпиң билән болған учришишни дайим әсләйдиғандиғини тәкитлиди. Президент уларниң бу қетим Беҗинда 2012-жилдин тартип он сәккизинчи қетим учришиватқанлиғиға диққәт ағдурди. Дөләт рәһбириниң сөзичә, мошу вақит ичидә Қазақстан вә ХХҖ оттурисида умумий баһаси 67 миллиард долларни тәшкил қилидиған 127 иккитәрәплимә һөҗҗәт, коммерциялик келишим имзаланди. Қазақстан Президентиниң тәкитлишичә, бүгүнки күндә Хитай Қазақстанниң әң чоң ташқи сода шериклириниң бири болуп һесаплиниду. Өткән жили өзара сода миқдари 30 пайиздин ошуқ өсүп, 11 миллиард долларға йәтти. 2018-жилниң январь-март айлирида товар муамилиси 2,5 миллиард долларни тәшкил қилди. Бу өткән жилниң мошу вақти билән селиштурғанда, 16 пайиз ошуқ. Һазир минераллар, металл, химия санаитиниң мәһсулати, чарвичилиқ мәһсулати Қазақстан Хитайға йәткүзүватқан асасий товарлардин һесаплиниду. Бирақ бизниң мәмликәт экспортқа чиқиридиған мәһсулатниң түрини кәңәйтиш бойичә актив иш жүргүзүватиду. Мәсилән, кейинки жилларда Қазақстан буғдийини йәткүзүшниң өсүватқанлиғи байқиливатиду, гөш, һәсәл вә башқа йеза егилиги мәһсулатлирини экспортқа чиқириш йолға қоюлди. – Биздә һәмкарлиқни техиму тәрәққий әткүзүш үчүн чоң иқтидар моҗут, – деди Нурсултан Назарбаев. – Хитай Евразия ихтисадий иттипақи билән имзалиған келишим чоң имканийәтләрни бериду. Сиз дәсләпки қетим 2013-жили сентябрьдә Астанадики хәлиқара университетта елан қилған Ипәк йоли Ихтисадий бәлбеғини қуруш бойичә тәшәббусиңизни әмәлгә ашуруш даирисидә бизниң утуқлуқ һәмкарлиғимиз техиму тәрәққий әтмәктә. Өз новитидә Ши Жиңпиңму мәмликәтлиримиз оттурисида дипломатик мунасивәтләр орнитилған пәйттин тартип өзара мунасивәтләр тәрәққиятиниң жуқури дәриҗисиниң сақлиниватқанлиғини тәкитлиди, бирләшкән инфрақурулумлуқ лайиһиләрни, җүмлидин “Бир бәлбағ – бир йол” тәшәббусини әмәлгә ашурушта ишәнчә вә һәмкарлиқниң күчийиватқанлиғини атап көрсәтти. – Қазақстан – базниң чоң хошнимиз, шундақла регионда тәсири бар дөләт. Бизниң иккитәрәплимә мунасивәтлиримиз яхши хошнидарчилиқ үлгисигә айланди. Биз бирпүтүн тәғдир бирләшмисини қуруш йолида Қазақстан билән меңишқа тәйяр. Мән Сиз билән, һөрмәтлик Президент җанаплири, Хитай-Қазақстан достлуғиниң чоң кемисини башқурушқа тәйяр, – деди Ши Жиңпиң. Музакириләр давамида Хитай тәрәп ХХҖ базириға Қазақстанниң экологиялик таза мәһсулатиниң йәткүзүлүшигә, шундақла энергетика, нефть-газ саһалирида, мәдәний-гуманитарлиқ алақилар, йеңи технологияләр вә рәқәмләштүрүш йөнилишлиридә иккитәрәплимә һәмкарлиқни чоңқурлитишқа мәнпийәтдар екәнлигини билдүрди. Музакириләр йәкүни бойичә түрлүк саһалардики Қазақстан-Хитай һәмкарлиғини кәңәйтишкә қаритилған чоң һөҗҗәтләр түркүми имзаланди. *** Нурсултан Назарбаев Хитай Хәлиқ Җумһурийитигә қилған дөләт сәпири даирисидә ХХҖ Дөләт кеңишиниң Премьери Ли Кэцян, Хәлиқ вәкиллири пүткүл Хитай қурултийи Дайимий комитетиниң рәиси Ли Чжаньшу, мәмликәт тиҗарәтчилириниң вәкиллири, шундақла “Композитор” кинофильминиң актерлири билән учрашти, Беҗиндики Тяньаньмэнь мәйданида Хәлиқ қәһриманлири ядикарлиғиға гүл қоюш мәрасимиға қатнашти.