• Әхбаратлар еқими
• 28 Тамыз, 2018

Латин йезиғини үгинәйли

Тойға айланған тойлар Кейинки вақитларда тойлар тойға улишип адәм һаятида мәлум яшқа толушини нишанлап өтүш әнъәнигә айланди. Алайлуқ, 50, 60, 70, 80 яшлиғини тойлаш яки өй-отақ болғиниға 25 жил толғинини “Күмүч той” дәп уруқ-туққан, йеқинлирини чақирип, катта тәйярлиқ билән өткүзүш адәттики бир көрүнүш болуп қалди. Бу илгири уйғурларда йоқ еди, бирақ Европиниң тәсири болсиму, маһийәттин ташқири әмәс. Уйғур хәлиқ еғиз әдәбиятида умумлашқан этнографиялик әдәбий оюн, миллий әнъәниләр бар. Улар хәлқимизниң миллий-мәдәний дәстүрлирини ярқин ечип бериштә алаһидә әһмийәткә егә. Алайлуқ, қарлиқ ташлаш, мәшрәп ойнаш, Норуз мәйрими вә түрлүк сәйлиләрни өткүзүшләр қедимий түркий хәлиқләрниң бири – уйғурларниң бай мәдәний мираси сүпитидә алаһидә тилға елинди. Булар, әлвәттә, бир милләтниң тарихини, мәнивий дуниясини, психологиясини чоңқур чүшиништә муһим әһмийәткә егә. “Уйғур өрп-адәтлири” китавидин елинди. *** Toyǵa aylanǵan toylar Keyіnkі vaqіtlarda toylar toyǵa ulіshіp adа́m hayatіda mа́lum yashqa tolushіnі nіshanlap о́túsh а́nа́nіgа́ aylandі. Alayluq, 50, 60, 70, 80 yashlіǵіnі toylash yakі о́y-otaq bolǵіnіǵa 25 jіl tolǵіnіnі “Kúmúch toy” dа́p uruq-tuqqan, yeqіnlіrіnі chaqіrіp, katta tа́yyarlіq bіlа́n о́tkúzúsh adа́ttіkі bіr kо́rúnúsh bolup qaldі. Bu іlgіrі uyǵurlarda yoq edі, bіraq Evropіnіń tа́sіrі bolsіmu, mahіyа́ttіn tashqіrі а́mа́s. Uyǵur xа́lіq eǵіz а́dа́bіyatіda umumlashqan etnografіyalіk а́dа́bіy oyun, mіllіy а́nа́nіlа́r bar. Ular xа́lqіmіznіń mіllіy-mа́dа́nіy dа́stúrlіrіnі yarqіn echіp berіshtа́ alahіdа́ а́hmіyа́tkа́ egа́. Alayluq, qarlіq tashlash, mа́shrа́p oynash. Noruz mа́yrіmі vа́ túrlúk sа́ylіlа́rnі о́tkúzúshlа́r qedіmіy túrkіy xа́lіqlа́rnіń bіrі – uyǵurlarnіń bay mа́dа́nіy mіrasі súpіtіdа́ alahіdа́ tіlǵa elіndі. Bular, а́lvа́ttа́, bіr mіllа́tnіń tarіxіnі, mа́nіvіy dunіyasіnі, psіxologіyasіnі chońqur chúshіnіshtа́ muhіm а́hmіyа́tkа́ egа́. “Uyǵur о́rp-adа́tlіrі” kіtavіdіn elіndі.