• Әхбаратлар еқими
• 27 Қараша, 2019

Яшлар мүмкинчиликләрдин толуқ пайдилиниватамду?

«Дипломмен — ауылға!» программисиниң даирисини кәңәйтип, ишни йеңи дәриҗидә давамлаштурушимиз керәк. Һөкүмәткә келәр жилдин башлап мошу программини мәбләғ билән тәминләшни 20 миллиард тәңгигә йәткүзүшни тапшуримән. Қазақстан Җумһурийитиниң Президенти

Қасым-Жомарт Тоқаевниң бийил қазақсталиқларға йоллиған «Конструктив җәмийәтлик диалог — Қазақстанниң турақлиғи вә гүллинишиниң асаси» Мәктүбидин.

Гөһәрбүви ИСМАЙИЛҖАНОВА, «Уйғур авази» Елимизниң Тунҗа Президенти – Елбасы Нурсултан Назарбаевниң тәшәббуси һәм қоллап-қувәтлиши билән 2009-жили «Дипломмен —ауылға» дөләт программиси қобул қилинип, униң әмәлгә ашурулуватқанлиғиға бийил топ-тоғра 10 жил болди. Программиниң мәхсити әң алди билән яш мутәхәссисләрни қоллап-қувәтләп, йеза-авуллар аһалисини турақлиқ иш билән тәминләш, һөкүмәт тәрипидин маддий ярдәм көрситиштин ибарәт болди. Хош, мошу «Бу программа бойичә кимләр ишқа қобул қилинип, кимләр тегишлик ярдәмләр алалайду?» дегән соал туғулуши тәбиий. Программиниң тәләп-қаидилири бойичә маарип, медицина, мәдәнийәт, спорт саһалири бойичә алий яки оттура кәспий оқуш орунлирини тамамлиған яшлар, йеза йеридә ишлиши лазим. Йәнә шуни тәкитләш керәкки, яш устаз турақлиқ, бир жүклимә, йәни 18 саат иш билән тәминлиниши һаҗәт. Мән бу йәрдә яш муәллимниңла мүмкинчилигини көздә тутуватимән. Шуниңдәк мәдәнийәт, спорт, саламәтликни сақлаш бойичә алий вә кәспий оттура билим орунлирини тамамлиған яшларға бу программидин толуқ пайдилиниш имканийити қараштурулған. Шундақ екән, он жилдин бери әмәлгә ашурулуп келиватқан мәзкүр программа даирисидә җай-җайларда наһийәлик һакимийәт йенида мәхсус комиссияләр қурулуп, тегишлик иш елип бериватиду. Җүмлидин Панфилов наһийәси һакиминиң орунбасари Роза Мағрупова йетәкчилик қилидиған бу комиссия әзалиғиға шу саһаларниң рәһбәрлири билән әхбарат васитилири хадимлириму җәлип қилинған. Шәхсән өзәм мәзкүр комиссия әзаси сүпитидә елип бериватқан ишлар һәққидә тохталмақчимән. Һазир мәхсус комиссия турақлиқ иш елип бериватиду. Программа даирисидә ярдәм пулини яки несийәни елиш хаһишини билдүргән һәрбир яш мутәхәссисниң аһалиға хизмәт көрситиш мәркизидә әризиси рәсмий тиркәлгәндин кейин у Панфилов наһийәлик ихтисат вә бюджетлиқ планлаш бөлүмидә муһакимә қилиниду. Комиссия рәһбири Роза Азаматқизи аталған бөлүм башлиқлири вә саһа мутәхәссислири билән баш қошуп, йезиларда ишләватқан мутәхәссисләр билән сөһбәт өткүзиду. Программиниң тәләплири бойичә турақлиқ иш орни бар ярдәм яки несийә елишқа лайиқ мутәхәссисләр таллавелиниду. Мошу йәрдә илғар синип йетәкчилири яки спорт мәшиқләндүргүчилири, йезидики яш ветеринар вә мәдәнийәт хадимлириниң иш-паалийити һәққидә толуқ әхбарат топлинип, комиссия әзалири бир еғиздин шуниңға лайиқ екәнлигигә аваз бериш арқилиқла мутәхәссисләр ярдәм пулини яки несийә елишқа тәвсийә қилиниду. Несийә елиштики мәхсәтму ениқ болуш керәк. Шуниму қошумчә қилиш керәкки, несийә мутәхәссисниң өй сетивелиши үчүн қараштурулған. Несийәгә елинидиған өйниң һөҗҗәтлири рәсмий тиркәлгән, мүмкинқәдәр шу мутәхәссис туридиған өй йеңи, заманивий типта селинған, йәни қолайлиқ болуши инавәткә елиниду. Яш мутәхәссис һәр айлиқ маашидин бәлгүлүк мөлчәрдә һәқ төлиши бөлүм мутәхәссислири тәрипидин алдин-ала чүшәндүрүлиду. «Дипломмен — ауылға” программисиниң әһмийити зор. Ушбу программа асасида он жилдин бери йүзлигән яшлар ярдәм пуллирини һәм несийә елиш арқилиқ паалийитини давамлаштуруватиду. Әнди бу жили «Яшлар жили» даирисидә программа бойичә ярдәм пулиниң 100 айлиқ һесап көрсәткүчигә өскәнлиги яшларни техиму илһамдандурмақта. Яшлар арисида бурунқидәк иш издәп шәһәргә кетишниң орниға йезиларда қелип ишләш истигиниң өсүватқанлиғи очуқ байқалмақта. Программидики йеникчиликләр билән биллә мутәхәссис алаһидә диққәт қилидиған тәртип-қаидилириниңму барлиғини чүшәндүримиз. Чүнки яш мутәхәссис әмгәк паалийитини башлиған йезида бюджетлиқ несийә алса, у шу йәрдә он бәш жил әмгәк қилиш керәклиги, йәни шу жиллар ичидә несийәни толуқ қайтуруп болғичә ишләйдиғанлиғини билиши лазим. Буни һәрким тоғра чүшинивәрмәйду. Һәтта бир йезидин иккинчи йезиға көчүп яки иш орнини авуштурушқа болмайдиғанлиғиму диққәткә сазавәрдур. Комиссия әзалири салаһийәтлик мутәхәссисләр болғанлиқтин, биз бирәр чүшәнмәсликни болдурмаслиққа тиришимиз. Мәзкүр бөлүм хадимлири хаһиш билдүргән мутәхәссис билән сөһбәтләшкәндин кейинла комиссияниң баш қошушини өткүзимиз. Чүнки йәнә шу комисссия әзалириниң келишими билән мутәхәссисниң яш алаһидилиги, кәспи вә иш-паалийитигә алаһидә диққәт бөлимиз. “Яшлар жили” даирисидә биз 29 яшқичә болған яш мутәхәссисләрни рәғбәтләшдүрүш үчүн күч салимиз, – дәйду Панфилов наһийәлик мәхсус комиссия рәһбири Роза Азаматқизи. Шундақ қилип, Панфилов наһийәси бойичә өткән он ай ичидә 40 яш хадим дәсләпки ярдәм һәққини елиш үчүн хаһишини билдүргән болса, 20 яш жигит-қизға бюджеттин несийә берилди. Мән мәзкүр программа бойичә йеза йәрлиригә берип ишләватқан яшларға қарап зоқлинимән. Бирақ болупму бизниң қаракөзлиримизниң бу мүмкинчиликләргә бепәрва қараватқанлиғиға һәйран қалимән. Бу программидин пайдиланған миллитимиз вәкиллиридин аранла үчини учраттим. Уларниң һәр үчилиси муәллимләр екән. Көктал йезисидики Д.Қонаев намидики мәктәпниң муәллими Маһирәм Илиева әсли Яркәнт шәһиридә туғулуп өсти. Яркәнттики Хелил Һәмраев намидики уйғур оттура мәктивидә он бир жил давамида пәқәт әла баһаларға оқуған. У көпбалилиқ аилиниң кәнҗә қизи. Атиси Абдуллам шәһәрдики ПМК мәһкимисидә 40 жилдин ошуқ вақит бригадир болуп ишләп, һөрмәтлик дәм елишқа чиқса, аниси Зинагүл балилар бағчисида ашпәз болуп ишлиди. Маһирәм өзигә мәктәп дәвридинла бу шәрәплик кәсип егиси болушни арман қилип өсти. Устазлири Светлана Һосманова, Дилбирим Тайирова, Бәхитҗан Розиев охшаш муәллим болғуси келидиғанлиғини йошурматти. Маһирәм оттура мәктәпни алаһидә үлгидики шаһадәтнамә билән тамамлап, 2006-жили Алмутидики Қазақ миллий педагогикилиқ университетиниң филология факультетиниң уйғур бөлүмигә оқушқа чүшкинидә ата-аниси билән устазлириниң хошаллиғида чәк болмиди. Төрт жил тиришип, оқуши түпәйли, алий оқуш орнини 2010-жили қизил диплом билән тамамлиди. Көкталлиқ Әркинҗан Ғафурбаев билән аилә қуруп, шәһәрдин йезиға барған яш мутәхәссис мәктәптә муәллим болуп ишләш истиги билән йезидики мәктәпләргә барди. Лекин уйғур тилида, уйғур бөлүмидә билим алған қизға рустиллиқ мәктәптә ишлиши үчүн шу тилда йәнә оқушқа тоғра кәлди. Шундақ қилип, бу қетим у Панфилов педагогика колледжиниң башланғуч синип муәллими бөлүминиң рус топиға оқушқа қобул қилинип, бу йәрдиму пәқәт әла баһаларға оқуп, мәзкүр билим дәргаһиниму қизил дипломға тамамлиди. Мана шуниңдин кейинла у йезидики Қонаев намидики мәктәпкә рус синиплирида башланғуч синип муәллими болуп ишқа қобул қилинди. Мәктәп мудири Айгүл Нурсапақизи мәзкүр программа, униң мәхсити һәм тәләп-қаидилирини тәпсилий чүшәндүргәндин кейин Маһирәм һөҗҗәтлирини топлап өткүзди. У бу программа бойичә 176 000 тәңгә елишқа мувапәқ болди. Чоң Чиған йезисидики оттура мәктәпниң рус тили вә әдәбияти пәнлириниң муәллими Қәлбинур Қурбановаму мошу жили дәсләпки ярдәм пулини елиш мүмкинчилигигә егә болди. Бу қизимизму яркәнтлик болуп, чоңчиғанлиқ Данияр Василовқа турмушқа чиқип, һазир шу йезида истиқамәт қилиду. Үч балиниң ата-аниси аталған уларниңму «Яшлар жили» даирисидә һөкүмитимиз тәрипидин көрситиливатқан ғәмхорлуқларға миннәтдарлиғини йошурмиди. – Мениң анамму, сиңлимму муәллим. Бу программа һәққидә анам уқуп-билип, бәхтимни синап көрүш тәкливини бәргән еди. Шундақ қилип, мән дәсләпки ярдәм пулини елишқа һөҗҗәтлиримни тупшурдум. Мәктивимиз мудири Бақыт Дюсембаев мениң намзитимни қоллап-қувәтлидидә, наһийәлик һакимийәттики комиссияниң новәттики жиғиниға өзи елип барди. Мошу йәрдә мәктәп мудири Бақыт Ермешоғлиниң биз, яшларға, йол-йоруқ көрситип, тегишлик мәслиһитини берип келиватқанлиғини тәкитлигүм келиду, – дәйду Қәлбинур. Қәлбинурму дәсләп Панфилов педагогика колледжда, андин Бишкек шәһиридики Арабаев намидики университетниң филология бөлүмидә тәһсил көргән қош дипломлуқ алий билимлик мәтәхәссисләрниң бири. Әнди Адиләм Нурәхмәтова болса, Яркәнт гуманитарлиқ-техникилиқ колледжиниң чәт тили бөлүмини буниңдин икки жил бурун тамамлап, әмгәк паалийитини Чоң Чиған оттура мәктивидә башлиған яш муәллим. Адиләмниң аписи Мунирәм мәзкүр мәктәптә муәллим болуп, ана-бала, әвлат тәрбийиләштәк шәрәплик ишниң һөддисидин чиқип кәлмәктә. Адиләм мошу жили “Яшлар жили” даирисидә 252 000 тәңгилик дәсләпки ярдәм пулини елишқа тәвсийә қилинди. Панфилов наһийәси.