• Әхбаратлар еқими
• 17 Қыркүйек, 2020

«...Тәбиәтниң буни ейтишқа тили йоқ»

Шәмшидин АЮПОВ,
«Уйғур авази»

Мутәхәссисләрниң тәкитлишичә, елимиздә эпидемиологиялик әһвал бирқәдәр яхшиланған билән, «ховуп үзүл-кесил йоқалди дәп ейтишқа техи әтигән. Чүнки, Европа билән Азияниң бирқатар мәмликәтлиридә таҗсиман вирусниң қайтидин күчийиватқинини аммивий-әхбарат васитилири тохтимай хәвәрләватиду. Шу сәвәптин алдимиздики айларда сақлиқни күчәйтиш чарә-тәдбирлири қолға елинмақта. Шундиму, сақлиқ чарилири дегәндә бирдин ниқап билән антисептик, медицинилиқ пәләйләрниң ядимизға чүшидиғини һәммимизгә мәлум. Сәвәви, ниқап бизниң ишәшлик таянчимизға айланғиниға, мана, йәттинчи айға қәдәм басти. Қәйәрдә жүрмәйли, ағзи-бурнимиздин чүшмәйду. Ениғирағи, бу қоғдиниш қуралини карантин түгимигичә йәшмәймиз. Мошу йәрдә «қоллинилған ниқапни қәйәргә ташлаватимиз?», дегән орунлуқ соалниң пәйда болидиғини сөзсиз. Умумән, эпидемиологлар бирқетимлиқ қоғдиниш қуралини «һәр икки саатта бир авуштуруш керәк», дәйду. Хоп, шундақму болсун дәйли, бирақ конисини нәгә апиримиз? Хәлиқниң һәммиси десәк, ошуқ болар... көпчилигимиз пайдилинилған ниқапни кәлсә-кәлмәс йәргә ташлаветип кетиверимиз. Мошу һәр йәрдә чечилип ятқан қоғдиниш қураллири әтрапимизға әкси тәсирини йәткүзмәйдиғанлиғиға ким капаләтлик қилиду? Һазирчә буниңға һечким баш қатуруватқини йоқ...
Йеқинда Саламәтликни сақлаш министри Алексей Цой: «Бүгүнки күндә коронавирус инфекциясигә қарши күрәштә җәмийәтниң роли интайин муһим. Алдини елиш чарилири қанчә сақланса, әһвал шунчә йеник болиду», дәп хәлиқни карантин чарилиригә җиддий риайә қилишқа чақирди. Әлвәттә, сақлиқ тәдбирлирини бир кишидәк сақлайдиғанлиғимизға шүбһә йоқ. Бирақ шу чарә-тәдбирни әмәлгә ашуруш җәриянида пайдилинилған қоғдиниш қураллирини көпчилик кәлсә-кәлмәс йәргә ташлимиса дәймиз. Сәвәви, хәлиқ күндиликтә пайдилинидиған медицинилиқ ниқаплар билән пәләйләр — жирик турмуш қалдуқлири болуп һесаплиниду. Шуңлашқа уларни аддий уссул билән утилизацияләш керәк. Ениғирағи, ниқапни йәшкәндин кейин полиэтилен пакетқа селип, ағзини бағлап, әхләт салидиған сандуққа ташлиған дурус. Тазилиқ сақлаш — һәрқандақ вақитта ортақ вәзипә.
Әгәр һәрбир турғун тазилиқни өзи турған һойлисидин башлиса, дәл мошундақ чечилип ятқан ниқапниң бириму болмас еди. Униңсизму, күз келиши билән һойлилар сарғайған йопурмақларға толди. Хәлиқ даналиғи «инсанийәтниң тәбиәтсиз күни йоқ, тәбиәтниң буни ейтишқа тили йоқ», дәп бекар ейтмиса керәк. Тазилиқ — саламәтлик капалити. Таза һавада әркин нәпәс елип, гөзәл тәбиәттә дәм алғумиз кәлсә, тазилиқни авал өзимизидин, өз һойлимиздин башлиғинимиз дурус болса керәк. Демәк, һәрбиримизниң саламәтлиги — өзимизниң қолида!