• Әхбаратлар еқими
• 25 Ақпан, 2021

Онлайндин — офлайнға

Наһийә һакиминиң һесават бериш жиғинлирида турғунлар тәрипидин әң көп қоюлған соалларниң бири - «Балилиримиз қачан мәктәпкә берип билим алиду?» болди. Әшу пәйттики вәзийәткә бағлиқ наһийә һакими Шөһрәт Нурахунов ағриқ пәсәйгәндила тәвәмиздики билим дәргаһлириниң онлайн-оқуштин офлайн-оқушқа көчидиғанлиғини ейтти. Буниңғичә таҗсиман вирусниң тарилиши бойичә «қизил зонида» болған Уйғур наһийәси икки һәптә алдин «йешил зониға» өтти. Бу йеңилиқ һәммидин бурун устазлар билән оқуғучиларни хуш қилди. Сәвәви, мәктивини сеғинған қаракөзләр қайтидин партида олтирип, дәрис тиңшаш имканийитигә егә болди. 

Сабирәм ӘНВӘРОВА,
«Уйғур авази»

Шундақ, «йешил зониға» өткәндин буян наһийәдә карантин тәләплири йениклитилип, бир түркүм тәләпләр билән өткән жилдин бери карантинға йепилған мәктәпләрниң ишиги қайта ечилди. Оқуғучиларниң қәдимидин кейин билим дәргаһлириға нур йеғип, җан киргәндәк болди. Һә, кочилардин сумкисини есип, дәрискә маңған оқуғучиларни көргәндә, бизниң көңлимизниңму көтирилгини раст. Әнди, биринчи сентябрьда әмәс, оқуш жилиниң ахирқи чаригидә дидарлашқан синипдашларниң сеғиниши өз алдиға бир мавзу...
Йошуридиғини йоқки, ховуп селиккини билән, хәтәрлик ағриқтин техи үзүл-кесил қутулмидуқ. Шу сәвәплик, мәктәпкә берип билим елиш бәхти барлиқ мәктәпләргә вә синипларға бирдәк буйримиди. Ениғирақ ейтсақ, контингенти үч йүз оқуғучи билән чәкләнгән, синиптики балилар сани он бәш оқуғучиғичә болған он икки мәктәптә (Улар: Кичик Ақсу, Долата, Ардолата, Чоң Дехан, Рахат, Довун, Бирлик Сүмбә, Шошанай вә Н.Исахметов, М.Мәхсәтов намидики билим дәргаһлири билән Жаңасай толуқсиз оттура вә Түгмән қазақ оттура мәктәплири) оқуғучилар әнъәнивий форматта оқутулмақта. Оттуз үч мәктәпниң қалған жигирмә биридә синиптики балилар санини он бәштин ашурмай, ата-аниларниң илтимасиға бенаән, умумий билим беридиған мәктәпләрдә 1-синиптин 5-синипқичә болған новәтчи синипларға вә мәктәп тамамлайдиған 9 — 11-синипларға арилаш (пәнләрниң 70 пайизини штатлиқ режимда, 30 пайизини жирақтин) оқутуш уюштурулди. Шуниң билән қатар, билим бериш мәһкимиси рәһбәрлигиниң қарари бойичә, дәристин сирт вақитта бәш адәмдин ашмайдиған топларда оқуғучиларни йәккә оқутуш рухсәт қилинди.
Устазлар, оқуғучилар вә ата-анилар көптин күткән күн келип, сеғиндурған қоңғурақ қайта челинди. Бирақ әһвал бурунқидин сәл өзгичә. Чүнки барлиқ билим дәргаһлирида санитарлиқ режим күчәйтилип, наһийәлик билим бөлүми вә мәктәп мәмурийити тәрипидин таҗсиман инфекцияниң тарилишиға йол қоймаслиқ үчүн санитарлиқ-эпидемиологиялик тәләпләрниң орунлиниши җиддий назарәткә елинди. Тәпсилий тохталсақ, оқуғучи санини он бәштин ашурмаслиқ; иҗтимаий мусапини сақлаш; «бир синип – бир кабинет» қаидиси бойичә оқутуш; санитариялик-дезинфекциялик режимниң сақлиниши; җәмийәтлик чарә-тәдбирләрни өткүзмәслик; дәрис ахирилашқандин кейин оқуғучиларниң вақтида өйгә қайтурулуши вә һаказилар. Тәнәпуста синипларниң бир-бири билән арилашмаслиғиға мувапиқлаштурулған дәрис кәштиси тәйярланди. Кәштидә бөлмиләр һавасини тазилаш вә шамаллитиш билән биллә синиплардики санитариялик тәләпләрни орунлаш үчүн дәрисләрниң арилиғида кам дегәндә 15 — 20 минутлуқ үзүлүш ясаш көздә тутулған. Оқуғучиларниң аудиториядин ташқири өзара мунасивәттә болмаслиғи вә шуниңға охшаш бехәтәрлик үчүн қараштурулған башқиму тәләпләр – мәктәпкә берип, билим елиш үчүн аваригәрчилик һесапланмиса керәк... Сәвәви, офлайн-билимниң онлайн-билимдин йүз һәссигә үнүмлүк десәк, хаталашмаймиз. 
Қисқиси, бөлмә температурисини күзитиш, муәллимләрниң, оқуғучиларниң вә мәктәпниң башқа хизмәтчилириниң тән һараритини вақти-вақтида тәкшүрүп туруш, ниқап режимини күчәйтиш, санитарлиқ нормиларни сақлиған һалда, мәктәп ашханилирида иссиқ тамақ вә буфетлиқ тамақландурушни уюштуруш бойичә ишлар офлайн-оқутуш башланған күндин етиварән йолға қоюлди. Шуниң билән қатар, наһийәдики мәктиви йоқ вә мувапиқ синиплири йоқ йезилиқ җайлардики балиларни тошуш хизмити бәш мәктәптә уюштурулди. 
«Әлдики, җүмлидин наһийәдики эпидемиялик әһвалниң турақсизлиғиға бағлиқ өзимизни әркин сезишкә техи әтигән» дәйду наһийәлик билим бөлүминиң мутәхәссислири. Шундақла бала оқутуватқан ата-аниларға пәрзәндиниң шәхсий гигиенисиниң сақлинишиға, мәктәпкә меңиш алдида вә өйгә кәлгәндә, тән һараритини тәкшүрүп, навада ағриқ бәлгүлири ениқланса, дәрһал синип йетәкчиси билән дохтурларға хәвәр бериши керәклигини әскәртиду саламәтлик сақчилири. 
Мақалимизниң хуласиси сүпитидә йеңичә тәләпләргә бенаән мәктәп босуғисини атлиған устаз вә оқуғучиларниң ой-пикригә қулақ селишни тоғра көрдуқ.
Гөзәл Мунарова, Илия Бәхтия намидики 3-Чонҗа уйғур оттура мәктивиниң башланғуч синип муәллими: 
– Башланғуч синип – билимниң дәсләпки пәләмпийи. Әгәр биринчи қәдәм дурус бесилмиса, кейинки қәдәмләрниң тоғра болуши натайин. Қолиға қәләм тутушни билмәйдиған гөдәкләрниң саватини ечиш – башланғуч синип муәллимлиригә жүкләнгән җавапкәрлиги еғир вәзипә. Болупму, онлайн-оқуш мабайнида зиммимизгә чүшкән бу мәсъулийәтниң техиму еғир болғини раст. Телефонни оюн үчүн пайдилинидиған балиларға онлайн-форматта дәрис бериш оңайға чүшмиди. Шундиму, әлдики вәзийәткә бағлиқ, көз билән көрситип, тәсликтә чүшәндүрүлидиған дәрисләрни Интернет арқилиқ оқутушқа мәҗбур болдуқ. Онлайн-оқушни техи ақ-қарини тонуп үлгәрмигән башланғучниң балилири бирдин елип кетәлмиди. Лекин вақит өткәнсири буниңғиму үгәндуқ. Амма устазлар мәктәптә билим берип дәрис өтүшни, оқуғучилар партида олтирип билим елишни тәшналиқ билән күтти. Немила демәйли, онлайн-форматта берилгән билимни мәктәптә берилидиған билим билән һәргиз селиштурғили болмайду. Болупму, балилириниң офлайн-оқушқа көчидиғанлиғини аңлиғанда, ата-анилар бәкму хурсән болушти. Бирақ бехәтәрлик турғусидин алғанда, һәммимизниң көңлидә әндишә бар. 
Мән 2-синип оқуғучилириға билим беримән. Ата-анилири разилиқ бәргән оқуғучиларни жиғип, бәш-алтә балидин тәркип тапқан топ қуруп, офлайн-оқуш башланғандин бери һәптисигә икки күн мәктәптә дәрис өтүватимән. Болупму, вақитниң қислиғидин пәқәт оқуғучилар үчүн чүшиниксиз мавзуларнила чүшәндүрүватимән. Тамамән мәктәпкә кәлмигәндин көрә, дәрисни елип кетәлмәйватқан балилар үчүн мошуниң өзи чоң бир йеникчилик болди. Әлвәттә, тоққузимиз тәл болуп, барлиқ дәрисни мәктәптә өткәнгә немә йәтсун!
Зумрат Абдуллаева, 5-Чонҗа оттура мәктивиниң 11-синип оқуғучиси:
– Қәлбимиздә қиймаслиқ һиссияти ойғинип, он бир жиллиқ билимимиз таразиға селинидиған пәйттә өйгә солинип, телефон билән дәрис тиңшаймиз дәп һеч ойлимиған едуқ. Амал қанчә, күтмигән вирус һаятимизға күтүлмигән өзгиришләрни елип кирди. Шундақ қилип, ахирқи оқуш жилимизниң тәңдин- толисини онлайн-билим елиш билән өткүздуқ. Чоң һаят қойниға қәдәм ташлаш алдида турған биз үчүн жирақтин оқуш хелә чоң қийинчилиқ туғдурди десәм, хаталашмаймән. Сәвәви, өйдә оқумақ биз үчүн бәк қолайсиз болди. Униң үстигә, алдимизда турған һәл қилғучи синақтин сүрүнмәй өтүшимизгә онлайн берилгән билим кепиллик қилалмайдудә. Шуңа һәрқайсимиз тиришип, мошу күнгичә чамимизниң йәткиничә өз алдимизға тәйярландуқ. «Һечтин кәч яхши» демәкчи, мана әнди оқуш жилиниң ахирқи үч ейи бизгә берилгән ахирқи пурсәткә айланмақчи. Биздики мәхсәт – шу мүмкинчиликтин дурус пайдилинип, бошлуқниң орнини толтуруш. 
Узақ вақиттин кейин синипдашлирим вә устазлирим билән учришип, толиму һаяҗанда болдум. Шу пәйттики тәсиратимни тил билән ейтип йәткүзәлмәймән. Бәлким, ахирқи жилимиз болғанлиқтинму яки көптин бери бир-биримизни көрмигәнликтинму, қисқиси, һәммимиз мәктәпни толиму сеғиниптимиз.