• Асасий мақалилар
• 21 Шілде, 2021

Эпидемиологиялик әһвалға беғишланди

19-июль күни Президент Қасым-Жомарт Тоқаев мәмликәттики санитарлиқ-эпидемиологиялик әһвал бойичә иш бабидики кеңәшмә өткүзди. 
Дөләт рәһбири өз сөзидә кейинки вақитта таҗсиман вирус жуққан адәмләр саниниң кәскин өскәнлигини тәкитлиди. Һәр күни бәш миңдин ошуқ адәм тиркиливатиду. Бир һәптә илгири Һөкүмәт вәзийәтниң назарәт астида екәнлигини билдүргән еди, бирақ эпидемиологиялик әһвал начарлишиватиду. Еғир ағриқлар сани һәр күни өсүватиду.
– Әң муһими – еғир ағриқлар саниниң өсүшигә йол қоймаслиқ, адәм һаятини сақлап қелиш. Шуңлашқа буниңда бирла йол бар. Бу – аммивий вакцинилаш. Очуқ ейтиш керәк – әһвал наһайити тәшвишлик. Пандемия регионлар рәһбәрлири үчүн өзигә хас емтиһан болди. Бу емтиһанни, көп болса, һакимларниң йерими аранла «үчкә» тапшурди. Мундақ шараитта Һөкүмәтниң уйғунлаштурғучи сүпитидики роли һәссиләп өсиду, буниңда байқиғучи сүпитидә чәттин қарап туруш тамамән орунсиздур. Һөкүмәтниң вә тегишлик идариләрниң уйғунлаштурғучи ролини күчәйтиш керәк, – дәп билдүрди Президент.
Дөләт рәһбири вакцинилашқа адәм аз җәлип қилинған регионларға методикилиқ ярдәм қилиш үчүн дәрһал көчмә бригадиларни қурушни тапшурди. Униң пикричә, вакцина салдурушни халимиған адәмләр билән ишлигәндә, буниңға алаһидә яндишишни қоллиниш лазим.
– Булар – анчила бир хил әмәс топ. Вакцинилаштин ваз кечишниң сәвәплири һәрхил. Ундақ адәмләрниң арисида иккилиниватқанларму нурғун. Барлиқ васитиләр, җүмлидин иҗтимаий тармақлар арқилиқ уларни ишәндүрүш керәк. Ғәрипниң бирқатар тәрәққий әткән әллиридә ишәндүрүш усулидин мәҗбурлаш чарилиригә өтүватиду. Чоң әмгәк коллективлириниң паалийитигә бағлиқ алаһидә әһваллардин башқа, биз ундақ қилмаймиз. Анчә көп болмиған «тәрса» антиваксерлар кесиридин өз әмгиги билән аилилириниң паравәнлигини тәминләватқан гражданлиримизниң саламәтлигини ховуп астиға қоялмаймиз, – дәп тәкитлиди Қасым-Жомарт Тоқаев. 
Саламәтликни сақлаш министрлигигә Әхбарат вә җәмийәтлик тәрәққият министрлиги билән бирликтә мустәқил социологиялик пикир сораш жүргүзүш тапшурулди. Антиваксерларниң кимләр екәнлиги тоғрилиқ ениқ чүшәнчигә, уларниң толуқ социологиялик қияпитигә егә болуш керәк.
 – Шундақла ағриқниң асасән сода-оюн-тамашә мәркәзлиридә, кафелар билән ресторанларда жуқуватқанлиғини һесапқа елиш керәк. Мундақ шараитта вакцинилашни қошуп һесаплиғанда, еһтият чарилири алаһидә муһим әһмийәткә егә болиду, – дәп тәкитлиди Дөләт рәһбири.
Президент регионларда вакциниларниң йетишмәйватқанлиғи мәсилисигә тохталди. Җүмлидин Алмутида вакцининиң биринчи дозиси бир күнлүк вакцинилаш көләми дәриҗисидә қалған. Буниңда бирқатар регионларда оттура дәриҗилик вакцинилаш сүръитидә ешип қеливатқан вакцина Алмутидики дәриҗидин һәссиләп ешип кетиду. Саламәтликни сақлаш министрлигигә регионлар билән бирликтә вакцинилаш сүръитини тоғра тәхмин қилиш, шундақла ярамлиқ қәрәлини һесапқа елип, вакциниларни дәрһал қайта әвәтиш системисини йолға қоюш тапшурулди.
– Иммунилаштуруш җәриянини тохтитиватқан йәнә бир муһим мәсилә – бу сахта вакцинилаш паспортлири. Мошу сәлбий һадисини тарқитишниң һәрқандақ урунушлириниң дәрһал алдини елиш муһим. 16-июльға қәдәр 65 җинаий иш қозғалди. Башқичә ейтқанда, иш башланди, уни актив давамлаштуруш керәк. Бу – наһайити җиддий җинайәт. Бу – миллий бехәтәрликни бузушқа қаритилған әмәлий һәрикәт. Вакцинилаш паспортлирини ясаватқан шәхсләргә нисбәтән җазани күчәйтишни вә қоллинишни тапшуримән, – дәп билдүрди Қасым-Жомарт Тоқаев.
Кеңәшмидә шундақла вакциниларни мошу саһада алдинқи орунда туруватқан ишләп чиқарғучилардин йәткүзүшни көпәйтиш мәсилиси қаралди. Дөләт рәһбири Россияниң йеңи «Спутник-лайт» вакцинисини ички фармацевтика мәйданиға йәткүзүш вә чиқириш мәсилисини қараштурушни тапшурди. 
– Сентябрьдә ички QazVac вакцинисини ишләпчиқиришниң планланғанлиғини һесапқа алған һалда, уни Дуниявий саламәтликни сақлаш тәшкилатида ройхәттин өткүзүшни чапсанлитиш керәк. Бу – саламәтликни сақлаш вә ташқи ишлар министрликлириниң иши. Иккитәрәплимә келишимләр даирисидә QazVac вакцинисини үчинчи әлләр базириға илгирилитиш ишини уюштуруш муһим. Һөкүмәттин мошу мәсилини алаһидә назарәт астиға елишни вә бир айлиқ қәрәлдә нәтиҗиләр тоғрилиқ доклад қилишни илтимас қилимән, – деди Президент. 
Дөләт рәһбири вакцинилаш мәсилисидә ички бизнесниң пикирдашлиқ мәвқәси наһайити муһим, дәп һесаплайду. Чүнки коллективлиқ иммунитет қолға кәлтүрүлмәй, бизнес үчүн санитарлиқ чәклимиләрни толуқ елип ташлаш мүмкин әмәс. Бизнес вә истималчилар үчүн бу көп җәһәттин Ashyq рәқәмлик қарари түпәйли мүмкин болиду.
– Кейинки вақитта ағриқ жуқтурғанлар вә алақә бағлиғанларниң, йәни җәмийәтлик орунларни «қизил» вә «сериқ» мәртивисигә егә болғанларниң зиярәт қиливатқанлиғи көпийиватиду. Буниңда программа уларни тиркигәндә, наинсап гражданлар башқа дәм елиш җайлирини издәп тарқап кетиду. Әтималим, бу хилдики җавапкәрликни сәзмәйдиған шәхсләр җәриманлардин тамамән қорқмиса керәк, униң үстигә һечким җәриманму салмайду. Бирақ системида шәхсий мувапиқлаштуруш номери тиркилиду вә иммунлуқ әһвали бар. Мундақ җавапкәрсизлик җазалиниши шәрт. Карантин чәклимилиригә риайә қилмиғанлиғи үчүн тәләпни күчәйтишни тапщуримән, – дәп тәкитлиди Қасым-Жомарт Тоқаев.
Президент өткән яздики әһвалниң тәкрарлинишиға йол қоймаслиқ керәк, дәп һесаплайду. Буниң үчүн саламәтликни сақлаш системисиниң тоғра ишлишини тәминләш зөрүр.
– Орунларниң ковидлиқ ағриқлар үчүн қайта җабдулуши түпәйли планлиқ операцияләрни қилиш вақти өтүп кәтмәктә. Нәтиҗидә ағриғи өткүзүп қоюлған бемарлар сани өсүп, өлүм әһваллири көпәймәктә. Бу болса, давалашниң утуқлуқ болуш имканийитини төвәнлитиду вә давалашқа нурғун мәбләғ сәрип қилиду, – дәп тәкитлиди Дөләт рәһбири.
Әтә барлиқ мусулманлар үчүн муқәддәс Қурван һейти башлиниду. Қасым-Жомарт Тоқаев мәмликәттики эпидемиологиялик әһвални көздә тутуп, қурванлиқ қилиш җайлирида көпләп топлинишниң алдини елишниң зөрүр екәнлигини тәкитлиди.
 – Биз әһвални мурәккәпләштүрүп қоюшимиз мүмкин. Һөкүмәт вә һакимлар бу мәсилини алаһидә назарәт астида тутуши керәк. Қурван һейти вақтида толуқ бехәтәрлик чарилириниң тәминлиниши зөрүр, – деди Президент.
Дөләт рәһбири кеңәшмидә көтирилгән барлиқ мәсилиләрниң Һөкүмәтниң алаһидә назаритидә болуши керәклигини қәйт қилди вә Қазақстан гражданлириға өз саламәтлигини, йеқинлири билән уруқ-туққанлириниң саламәтлигини сақлишиниң зөрүр екәнлиги тоғрилиқ йәнә бир қетим мураҗиәт қилди.
– Вирус биз үчүн әң қиммәт нәрсигә зәхмә йәткүзүватиду. Бу күрәштә бизниң чоң әвлат, наһайити ечинарлиғи, балилиримиз азаплиниватиду. Тәсәввур қилиш қийин, бирақ бир яшлиқ гөдәкләр кесәлни ата-анилиридин жуқтурувелип, еғир ағриватиду. Техи йеқиндила мундақ әһвалниң болуши мүмкин әмәс еди, бирақ һазир миңлиған гөдәкләр мошу хәтәрлик вирусни жуқтурған. Өзини вә өз йеқинлирини өлүмгә мәһкүм қилидиған мошу хәтәрдин сақлап қелишниң бирдин-бир йоли – вакцинилаш, – дәп хуласилиди Қасым-Жомарт Тоқаев.
Кеңәшмә давамида шундақла Премьер-министрниң орунбасари Ералы Тоғжанов, саламәтликни сақлаш министри Алексей Цой, Нур-Султан вә Алмута шәһәрлириниң, Қариғанда, Җамбул, Алмута, Шәрқий Қазақстан, Қизилорда, Қостанай вилайәтлириниң һакимлири – Алтай Көлгинов, Бақытжан Сағинтаев, Жеңис Қасымбек, Бердибек Сапарбаев, Амандық Баталов, Даниал Ахметов, Гүлшара Әбдиқалиқова, Архимед Мухамбетов сөзгә чиқти.