• Һасан-һүсән
• 10 Қаңтар, 2014

Кәтмән билән иктап

Чоңлардин соға (Мәсәл) Бараңниң йенида турған дехан кәтмининиң үзигә чүшкән күнниң нури чақнап берип, өйдики тәкчидә турған китапниң үзигә чүшүп, униң арамини алған еди. — Һәй, үзи қелин, әву егәңгә ейтқина, сени нери еливәтсун, — дәйду Китап зекинип. — Сән мениң егәмни һақарәтлигидәк ким едиң, шунчә, — деди Кәтмән терикип. — Мениң бәтлиримгә адәмләрниң өтмүш тарихини һәм һазирқи дәвирдә йүз бериватқан вақиәләрни қорқмай язиду. Керәк десәң, сениң патқаққа милинип жүргиниңниму язалайду, — дәйду Китап мәғрурлинип. — Һәй, данишмән, сениң байвәччәңниң қосиғини ким тойғузуватиду, биләмсән? — деди Кәтмән җели болуп. — Әгәр дехан акам иккимиз етизда ишлимисәк, егәң иккиңниң күни харап болатти. Китап билән Кәтмән бәс-бәскә чүшүватқанда, бараңлиқта сүкүт сақлап олтарған бовай: — Һәй, ахмақлар, иккиңгә немә йәтмәйватиду? Һәр иккиңларниң махтиниватқиниңларғу һәқ, лекин бир-бириңларниң егилирини һақарәтләватқиниңлар, ахмақлиқ. Һәр иккиңларниң адәмләр һаятида алидиған орнуңлар муһим. Дехан кәтмән чапмиса, һосул нәдин болиду, һосул болмиса қосақ қандақ тойиду? Әнди йәрдә ишләшниң қир-сирлирини мутәхәссис алимлар издинип, әмгәк қилип, китапларға язмиса, йәрни пәрвиш қилишниң усуллирини дехан нәдин оқуп биләләйду? Әгәр китаплар адәмләр нәп алғидәк, мәзмунлуқ йезилса, алим-язғучиларниң үзи әшу етизда тәр төкүп ишләватқан дехан кәтмининиң үзидәк йоруқ вә ялтирақ болиду. Ата-бовилиримиз: «Ишлигәнниң үзи йоруқ, ишлимигәнниң үзи чоруқ», дегән әмәсмеди?.. Бовайниң несиһитини аңлиған Кәтмән билән Китап бир тәрәптин хиҗаләт болушса, йәнә бир тәрәптин егилиригә рази болуп: — Бова, бир-биримизниң егилирини һақарәтлигәнлигимиз үчүн сиздин һәм бир-биримиздин кәчүрүм сораймиз. Буниңдин кейин биз егилиримиз билән пәхирлинидиған болимиз, — дәпту улар қәддини раслап... Қасим ИСМАЙИЛОВ, пешқәдәм устаз. Алмута шәһири.